مادری از نسل ام‌­البنین(ع)

اشاره: با زینت ابراهیم در اجلاس بیداری اسلامی و زنان آشنا شدیم. او و تیم همراهش جزو هزار و دویست مهمانی بودند که از 86 کشور جهان برای شرکت در این اجلاس به تهران آمده بودند. زینت ابراهیم همسر آیت‌­الله شیخ ابراهیم زکزاکی همراه همسر بزرگوارش از سخنرانان اصلی اختتامیه اجلاس بودند. اجلاسی که به همت مجمع جهانی بیداری اسلامی شکل گرفته بود و برکات زیادی داشت. آن روزها و در آن هیاهوی شیرین آشنایی مسلمانان از کشورهای مختلف و بحث و تبادل نظر، هیچ­‌کس تصور نمی­‌کرد که چند صباح دیگر، زمان آبستن چه واقعه تلخی است برای خانواده آیت‌­الله شیخ زکزاکی و شیعیان مظلوم نیجریه. 
در روز قدس سال 2014 و در پایان راهپیمایی آرام و بدون تشنج شیعیان زاریا، ناگهان نیروهای نظامی ارتش نیجریه به جمعیت حاضر هجوم بردند و دست به کشتار روزه‌­داران زدند. روزه‌دارانی که به رهبری شیخ زکزاکی تنها در شعارهای­شان خواستار آزادی قدس شریف و نابودی رژیم اشغال­گر قدس شده بودند. در بین شهدای روز قدس نام سه تن از فرزندان این شیخ شریف می‌­درخشد. احمد، حمید و محمد پسران رشید و توانمند شیخ بودند که در این واقعه وسیله­‌ای شده بودند از سمت پروردگار برای ابتلای این پدر و مادر مومن و انقلابی به آزمونی بزرگ. آزمونی که مهر تایید و قبولی آن را می‌شد به خوبی بر ناصیه شیخ دید؛ آن زمان که با طمانینه و سکینه قلبی بر پیکر نازنین ‌پسرانش نماز خواند و آن­ها را یک به یک با دستان خویش به خاک سپرد. 

انقلابی

فتوا

میزان وجوهات شرعی اعلام‌شده از سوی پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری، برای یک سال نماز قضا ۱۲،۰۰۰،۰۰۰ ریال، یک ماه روزه قضا ۸،۰۰۰،۰۰۰ ریال، کفاره یک روز قضای روزه عمد (اطعام ۶۰ فقیر) ۱،۲۰۰،۰۰۰ ریال، کفاره یک روز قضای روزه عذر ۲۰،۰۰۰ ریال و حداقل فطریه برای هر نفر ۷۰،۰۰۰ ریال است..

.rajanews.com      

.

عبرت

عکس/ این مرد فیش حقوقی ندارد!

امید حسینی در آهستان نوشت: چندسالی هست که این پیرمرد را در مسیر کارم میبینم.در گرما و سرما اینجا نشسته به امید کفش پاره ای! این عکس را دو سال پیش گرفتم، حالا پیرتر وخمیده تر شده.احتمالا #فیش_حقوقی هم ندارد!

mashreghnews.ir

عبرت

به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان به نقل از پایگاه خبری شبکه العالم، یک پزشک با انتشار عکس سلفی با نوزادی متولد شده در لحظۀ افطار، شگفتی کاربران شبکه‌های اجتماعی را برانگیخت. 

 

 این پزشک می‌گوید نوزادی که در عکس مشاهده می‌شود، در لحظۀ افطار به دنیا آمد. 

 

به نوشتۀ وبگاه مصری «الیوم السابع،» در این عکس، کودک در حالی که دستانش را به آسمان بلند کرده است، مشاهده می‌شود. 

 

 

 

کاربران شبکه‌های اجتماعی به ویژه فیس بوک، از مشاهدۀ این عکس، آن هم در ماه رمضان، به شگفتی آمده و با بازنشر آن، قدرت خدای متعال را تسبیح گفتند.

rajanews.com

عبرت

استاد برجسته حوزه علمیه قم گفت: در سفری به برزیل در یکی از دانشگاه‌های این کشور برای کشیشان مسیحی سخنرانی کردم و قسمت‌هایی از دعای عرفه را خواندم، آنقدر کلام اهل بیت(ع) روی آنها تاثیر گذاشت که از چشمان کشیش‌های مسیحی اشک جاری شد.

 ایت‌الله محمدتقی مصباح‌یزدی شامگاه سه‌شنبه در جلسه درس اخلاق که در دفتر مقام معظم رهبری در برگزار شد، با اشاره به زینت‌های دنیا اظهار کرد: همه وسایلی که بر روی زمین است، زینت دنیا بوده و خلقت اینها حکمتی دارد و اگر اینها نبود، معلوم نمی شد که چه کسانی حاضر هستند که دنیا را بر آخرت ترجیح بدهند.

استاد برجسته حوزه علمیه قم ادامه داد: جنایت‌های داعش و صهیونیست‌ها، روی هر جانوری را سفید کرده است. در وجود انسان باید عامل‌های عقلانی تقویت شود تا انسان گناهان بزرگ را مرتکب نشود. در غرب همه انسان‌ها قسی قلب و جنایتکار نیستند.

وی افزود: زمانی که ما در خصوص آمریکا سخن می‌گوییم، منظور ما این نیست که مردم این کشور جنایتکار هستند، بلکه مراد ما سیاستمداران آمریکا است که جزو شیاطین هستند. در غرب هم انسان‌های سالم و با عاطفه وجود دارد. آدم خوب همه جا است، حتی در قوم بنی اسرائیل هم همه مردم گناهکار نبودند و در میان این قوم افرادی بودند که شب تا صبح عبادت می کردند. آدم‌های خوب مورد تاثیر تعلیمات پیامبران الهی هستند.

آیت‌الله مصباح‌یزدی با اشاره به خاطره‌ای از سفر به برزیل گفت: در سفری به برزیل در یکی از دانشگاه‌های این کشور برای کشیشان مسیحی سخنرانی کردم و قسمت‌هایی از دعای عرفه را برای آنها خواندم، این قدر کلام اهل بیت(ع) بر روی آنها تاثیر گذاشت که از چشمان کشیش‌های مسیحی اشک جاری شد.

 

وی افزود: مقاماتی که برای بزرگان و اولیای الهی در روایات ذکر شده، قابل تصور نیست، با این وجود در حدیثی آمده که اگر انسان به اندازه زمین و انسان نماز و روزه داشته باشد و تمام عمر را به ریاضت سپری کند، اما ذره‌ای محبت دنیا در دلش باشد، در جوار خدا قرار نخواهد گرفت و خداوند لذت محبتش را از این انسان می‌گیرد.

 

آیت‌الله مصباح‌یزدی با اشاره به محبت دنیا اظهار کرد: شرط رسیدن به محبت خدا این است که محبت دنیا در دل انسان نباشد، در یک دل، دو محبت جای نمی‌گیرد. ما باید بفهمیم که چنین معارف والایی هم وجود دارد و خیال نکنیم که لذت‌ها تنها در خوردن و آشامیدن خلاصه شده است.

 

استاد برجسته حوزه علمیه قم ادامه داد: سه عامل هوای نفس، حب دنیا و وسوسه‌های شیطان به عنوان عوامل فساد و انحراف شناخته می‌شوند. البته این به معنی آن نیست که انسان تنها عبادت کرده و از کارهای دنیا صرف نظر کند، انسان نباید دنیا را هدف قرار دهد. انسان اگر دوست دارد که در جوار الهی قرار بگیرد، باید دنیا در نظرش خوار و پست باشد.

 

وی افزود: دنیا ارزش چندانی در برابر آخرت ندارد، در روایات آمده است که اگر دنیا به اندازه بال پشه‌ای نزد خداوند ارزش داشت، خدا به کفار حتی جرعه‌ای آب هم نمی‌داد. گاهی این نعمت‌های دنیا برای افراد وسیله عذاب است. امام علی(ع) در مورد بی‌ارزشی دنیا فرمودند که دنیا پیش خداوند قدر و وزنی ندارد و خداوند هیچ خلقتی را پست‌تر از دنیا خلق نکرده است.

 

آیت‌الله مصباح یزدی با اشاره به حضرت یحیی گفت: پیامبری مثل یحیی بن زکریا که در قرآن از او تعریف شده است، به این دلیل که امر به معروف و نهی از منکر می کرد، توسط اشخاصی سر بریده شد و سر حضرت یحیی را به زنی بدنام دادند.

.rajanews.com

کرامت

فارس: حامد طالبی در صفحه شخصی اینستاگرامش نوشت: سال‌ها پیش یک سرباز خوزستانی پس از گذراندن دوره آموزشی موقع تقسیم دید افتاده مشهد. دلگیر و غمگین شد، و از طرفی ارادتش به آقا و از طرفی اوضاع بد مالی خانوادش... اولین شبی که مرخصی گرفت با همون لباس سربازی رفت حرم آقا تا درد دل کنه و دلتنگیش رو به آقا بگه. ساعتها یه گوشه حرم اشک ریخت.

وقتی برگشت به کفشداری تا پوتینهاش رو بگیره دید واکس زده و تمیزن، کفشدار با جذبه با اون هیبت و موهای جوگندمی وقتی پوتین هاش رو داد نگاهی به چشم سرباز که هنوز خیس و قرمز از گریه بود کرد و گفت چی شده سرکار که با لباس سربازی اومدی خدمت آقا؟ سرباز گفت: من بچه خوزستانم؛ اونجا کمک خرج پدر پیرم و خانواده فقیرمم؛ هیچکس رو ندارم که انتقالی بگیرم؛ نمیدونم چکار کنم... کفشدار خندید و گفت آقا امام رضا خودش غریبه و غریب‌نواز؛ نگران هیچی نباش.

دوسه روز بعد نامه انتقالی سرباز به لشکر ٩٢ زرهی اومد؛ اونم تایم اداری. سرباز شوکه بود؛ جز آقا و اون کفشدار کسی خبر نداشت ازین موضوع. هرجا و از هرکی پرسید کسی نمیدونست ماجرا رو. سرباز رفت پابوس آقا و برگشت شهرش ولی نفهمید از کجا و کی کارش رو درست کرده.

چند سال بعد داشت مانور ارتش رو می‌دید؛ ناگهان فرمانده نیرو زمینی رو موقع سخنرانی دید؛ چهرش آشنا بود. اشک تو چشماش حلقه زد.

فرمانده حال حاضر نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران، قدرت اول منطقه امیر سرتیپ احمدرضا پوردستان مَرد با جذبه با موهای جوگندمی، همون کفشدار حرم آقا بود که اون زمان فرمانده لشکر ٧٧ خراسان بود.

فرمانده لشکری که کفش سربازش رو واکس زده بود، و انتقالی اون رو به شهرش داده بود..

rajanews.com

اولین و آخرین سوره‌ و یا آیه‌ای که نازل شد، کدام‌اند؟

الف. اولین آیه یا سوره
اکثر مسلمانان، اعم از شیعه و سنی، اتفاق نظر دارند[1]، اولین مرتبه‌ای که قرآن نازل‌ شد، زمانی بود که رسول اکرم(ص) در غار حِرا، مشغول عبادت بودند. این جریان به لحظه‌های اولیه بعثت پیامبر اسلام(ص) مربوط می‌شود که جبرئیل بر ایشان نازل شده و آیات اولیه سوره «علق» را به آن‌حضرت تعلیم داد.[2] در این جریان، سه آیه یا پنج آیه اول سوره علق نازل شد.[3] بنابر این، اولین آیاتی که به پیامبر نازل شد، آیات اولیه سوره علق بود.
با این همه، سه قول دیگر نیز در این‌باره وجود دارد:
1. اولین آیاتی که نازل شد، مربوط به سوره «مدّثر» می‌شود. مستند این نظر، روایتی است که جابر بن عبدالله انصاری نقل کرده است: پیامبر خدا(ص) به من فرمود: «من در غار حرا بودم. پس از این‌که از غار خارج شده و به وادی(دره) وارد شدم، ندایی شنیدم. به اطراف خود نگاه کردم [ولی چیزی ندیدم]. آن‌گاه به آسمان نگاه کردم، ناگهان جبرئیل را دیدم. دچار لرزه شدم. سپس نزد خدیجه رفتم. با دستور من، مرا با جامه بپوشانند. در این حال بود که خداوند این آیات را نازل کرد: ای جامه به خود پیچیده! بپا خیز و مردم را انذار کن».[4]
همین‌طور از متن روایت برمی‌آید، هیچ کلامی در این روایت وجود ندارد که اشاره‌ داشته باشد این آیات اولین آیاتی هستند که نازل شده و شاید این برداشت و اجتهاد خود جابر بن عبدالله بوده که تصوّر کرده، این اولین آیاتی بوده‌اند که نازل شده‌اند. همچنین در برخی از متون این روایت آمده که پیامبر می‌فرمود: «مدت زمانی، نزول وحی قطع شد تا این‌که وقتی داشتم راه می‌رفتم، صدایی از آسمان شنیدم... سپس خدا این آیه را نازل کرد...».[5] این روایت‌ها صراحت دارد که سوره مدثر، اولین سوره‌ای نبوده که نازل شده است.
2. عده‌ای دیگر گفته‌اند: اولین سوره‌ای که بر پیامبر نازل شده، سوره «حمد» است.[6]
بدون تردید پیامبر اکرم(ص) به همراه همسرش و حضرت علی(ع) از ابتدای بعثت نماز می‌خواندند و مسلم است که بدون سوره حمد، امکان خواندن نماز نیست. بنابر این، باید زمان نزول سوره حمد را اوائل بعثت بدانیم.[7]
3. عده‌ای نیز گفته‌اند که اولین آیه، «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ» است که نازل شده است.[8]
به هر حال، می‌توان بین این چهار قول متفاوت به نوعی جمع کرد. بدین صورت که بگوییم: اولین آیاتی که بر پیامبر نازل شد، آیات اول سوره علق بوده و اولین سوره‌ای که به طور کامل و یک‌جا بر ایشان نازل گردیده، سوره «حمد» بوده است. آیات اولیه سوره مدّثر نیز، اولین آیات، پس از دوره فترت نازل شده است. آیه «بسم الله» نیز در ابتدای هر سوره - غیر از سوره توبه - قرار دارد و به طور طبیعی در صدر اولین آیاتی که نازل شده، قرار داشته است. شاهد این مدعا روایاتی است که سوره علق را اولین سوره می‌دانند. در این روایات آمده: «اولین چیزی که بر پیامبر نازل شد، بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ، اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذی خَلَق بود».[9]
ب. آخرین سوره و آیه
طبق آنچه که در روایات وارد شده، آخرین سوره‌ای که بر پیامبر اکرم(ص) نازل شد، سوره «نصر» است.[10] همچنین مسلّم است که سوره برائت، بعد از فتح مکه و در سال نهم نازل شده است.[11] و این درحالی است که با توجه به مضمون سوره نصر که بشارت فتح مکه را می‌دهد و نیز از نقل‌هایی که زمان نزول آن‌را دو سال قبل از رحلت پیامبر(ص) ذکر کرده‌اند،[12] چنین به دست می‌آید که این سوره، قبل از سوره توبه نازل شده است. 
برخی دیگر گفته‌اند؛ آخرین آیه‌ای که نازل شد، آیه «وَ اتَّقُوا یَوْماً تُرْجَعُونَ فِیهِ إِلَى اللَّه‏»[13] است. اما درباره آیه مربوط به حادثه غدیر خم؛ یعنی آیه اکمال دین،[14] نیز گفته شده این آیه، آخرین آیه‌ای است که نازل شد.
آیات دیگری نیز همچون آیه «یَسْتَفْتُونَکَ قُلِ اللَّهُ یُفْتِیکُمْ فِی الْکَلالَة»،[15] آیه ربا[16] و آیه «لَقَدْ جاءَکُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِکُم‏»،[17] نیز به عنوان آخرین آیه، نام برده شده‌اند ولی این اقوال قابل توجه نیست.[18]
با توجه به نقلی که زمان نزول آیه «وَ اتَّقُوا یَوْماً» را روز عید قربان در مِنی می‌داند، می‌توان چنین نتیجه گرفت: آخرین سوره کاملی که یک‌جا نازل شده، سور «عصر» است. آخرین سوره‌ای که آیات ابتدایی آن نازل شد، سوره «توبه» است و آخرین آیه‌ای که بر پیامبر نازل شد، آیه اکمال دین است؛ زیرا با نزول این آیه و عملیاتی شدن مضمون آن در روز هجدهم ذی‌حجه، دین اسلام کامل شد و نعمت خدا بر مسلمانان به نهایت خود رسید.
درباره آخرین آیه دعایی که نازل شد، مطلبی در منابع معتبر روایی و کتب علوم قرآنی، یافت نشد.
ج. فاصله زمانی نزول، بین آیات یک سوره
درباره نزول آیات یک سوره طی مراحل مختلف باید بدانیم که هر سوره با فرود آمدن «بسم الله الرّحمن الرّحیم» آغاز می‌شد و آیات به ترتیب نزول در آن ثبت می‌گردید؛ تا موقعی که «بسم الله» دیگری نازل می‌شد و سوره دیگری آغاز می‌گردید. این نظم طبیعی آیات بود. گاهی اتفاق می‌افتاد پیامبر اکرم(ص) با اشاره جبرئیل دستور می‌داد تا آیه‌ای بر خلاف نظم طبیعی در سوره دیگری قرار داده شود؛ مانند آیه «وَ اتَّقُوا یَوْماً تُرْجَعُونَ فیهِ إِلَى اللَّهِ ثُمَّ تُوَفَّى کُلُّ نَفْسٍ ما کَسَبَتْ وَ هُمْ لا یُظْلَمُونَ» که گفته‌اند از آخرین آیاتی است که نازل شده است، اما پیامبر(ص) دستور فرمودند آن‌را بین آیات ربا و آیه دین در سوره بقره آیه 281 ثبت کنند.[19] به عبارت دیگر، بخش‌های مختلف یک سوره، معمولاً به صورت مرتب و پشت سرهم نازل می‌شد و کمتر اتفاق می‌افتاد که به صورت نامنظم نازل شود. بنابر این، فاصله زمانی بین نزول آیات یک سوره، چندان طولانی نبود.

 

---

[1]. معرفت، محمد هادی، التمهید فی علوم القرآن، ج 1، ص 127، قم، مؤسسه نشر اسلامی، چاپ دوم، 1415ق؛ سیوطی، جلال الدین، الاتقان فی علوم القرآن، ج 1، ص 106، بیروت، دارالکتب العربی، چاپ دوم، 1421ق.

[2]. بحرانی، سید هاشم بن سلیمان، البرهان فی تفسیر القرآن، ج 1، ص 69، مؤسسه بعثت، قم، چاپ اول، 1374ش؛ البخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، محمد زهیر بن ناصر الناصر، ج 1، ص 7، ح 3615، دار طوق النجاة، چاپ اول، 1422ق؛ العروسی الحویزی، عبد علی، نور الثقلین، محقق/مصحح: رسولی محلاتی، هاشم، ج 5، ص 906، اسماعیلیان، قم، چاپ چهارم، 1415ق.

[3]. در روایت صحیح بخاری که از عایشه نقل کرده، به سه آیه اول سوره علق اشاره شده ولی در منابع روایی شیعیه، به پنج آیه اول سوره علق اشاره شده است.

[4]. مسلم بن الحجاج، صحیح مسلم، محمد فؤاد عبدالباقی، ج 1، ص 144، دارالاحیاء التراث العربی، بیروت.

[5]. ابوعبدالله، احمد بن محمد بن حنبل، مسند احمد، محقق: شعیب ارنؤوط، عادل مرشد و...، ج 22، ص 368، مؤسسه الرسالة، چاپ اول، 1421ق.

[6]. زمخشری، ابوالقاسم محمود بن عمرو، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج 4، ص 755، بیروت، دارالکتب العربی، چاپ سوم، 1407ق.

[7]. التمهید فی علوم القرآن، ج 1، ص 124- 127،.

[8]. محمد، رفعت سعید، تاریخ نزول القرآن، ص 50 - 51، منصورة، دارالوفاء، چاپ اول، 1422ق.

^[9]. البرهان، ج 1، ص 69.

[10]. نور الثقلین، ج 5، ص 690.

[11]. کوفى، فرات بن ابراهیم، تفسیر فرات الکوفی‏، محقق و مصحح: کاظم، محمد،ص 161، مؤسسة الطبع و النشر فی وزارة الإرشاد الإسلامی، تهران، چاپ اول، 1410ق.

[12]. الکشاف، ج 4، ص 812؛ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج 10، ص 844، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش.

^[13]. بقره، 281.

[14]. «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دِینا»؛ مائده، 3.

[15]. نساء، 176.

[16]. بقره، 275.

[17]. توبه، 128.

[18]. تاریخ نزول القرآن، ج 1، ص 51-53.

[19]. برگرفته از (آیه آیه بودن قرآن 1607)

islamquest.net

تلنگر

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از اشراق۲۴،قرآن کریم عیناً واژه ای به نام حجاب را برای پوشش متعارف ندارد، افزود: واژه حجاب در قرآن به معنی پرده آمده که منظور همان چادر خانم ها بوده است.

اگر در گام اول پوشش و عفاف، خانم ها و مردان مؤمن چشم هایشان را کنترل کنند قطعاً راه برای اجرا کردن دیگر احکام پوشش و حجاب باز می شود.

 حجاب در کشور ما برای جهانیان کاملاً شناخته شده است و کسانی که در این حوزه فعالیت‌های ناشایستی انجام می‌دهند باید بدانند ما برای همین مسئله حجاب بود که هشت سال جنگیدیم.

اگر قرار بود که بی‌حجابی و بی‌حیای در جامعه همه‌گیر شود اصلا انقلابی صورت نمی‌گرفت و حجاب یکی از مهمترین دستاوردها و پیشبردهای انقلاب است و هرگز اجازه نمی‌دهیم که به چنین موضوعی خدشه وارد شوداما دشمن با تغییر ذائقه مردم سعی بر این دارد که بی حجابی را در کشور گسترش دهد اما هنوز این مردم انقلابی و متعصب را نشناخته است.

 جوانان ما باید مراقب دسیسه‌های دشمن باشند و نسل‌های جوان ما نمی‌دانند که چرا دشمن اینقدر روی حجاب هزینه می‌کند و چرا به این اندازه این موضوع برایش مهم است، زیرا هر ضربه‌ای که تا به حال به دشمن وارد شده است از همین حجاب اسلامی است.

 نماینده مردم تهران در مجلس نهم تصریح کرد: این موضوع آنقدر برای دشمن حیاتی است که صدها شبکه فارسی زبان را راه اندازی کرده تا فقط بتواند روی جوانان ما تاثیر گذار باشد و اعتقاد و سبک زندگی اسلامی را از آنان بگیرد.

سند افتخار ما زنان ایرانی حجابمان است و این یک افتخار است که بانوان ما با حجاب کامل در همه صحنه‌ها حضور دارند و این یعنی همان دلیل ترس دشمن.

جوانان ما باید مراقب باشند فریب ظواهر خوش رنگ و لعاب دشمن را نخورند که پشت این رنگ بازی‌ها دنیایی از سیاهی و بدبختی در انتظار آنها است و امیدوارم فراموش نکنیم چقدر پای این امنیت و اقتدار خون داده‌ایم و با یک لبخند و رنگ‌های فریبنده در پازل دشمن نقش بازی نکنیم.

اگر همچنان به روند سریع تهاجم غرب غلیه امنیت اخلاقی جامعه واکنش جدی نشان داده نشود بعید نیست که در آینده بدحجابی و پوشش های محرک به کشف حجاب منتهی شود ؛پس همه باید وظیفه شرعی وقانونی خود را در این خصوص به خوبی انجام دهیم و منتظر نباشیم فقط یک دستگاه یا چند دستگاه خاص متولی مقابله با این ناهنجارهای روبه رشد باشند و گر نه تا چن سال آینده معلوم نیست خانومها با چه پوششی در سطح شهر حضور یابند .

www.dana.i

تفسیر

مراد از حشر حیوانات در آیه: «و اذا اَلْوُحُوشُ حُشِرَتْ» چیست؟ آیا حیوانات نیز حشر و سؤال و جواب دارند؟

پاسخ اجمالی

حشر در لغت و اصطلاح:

حشر در لغت به معناى جمع کردن و در اصطلاح، به معناى جمع آورى نمودن خلایق در قیامت توسط خداوند متعال،- جهت محاسبه و سؤال و جواب از آنان- است.

رستاخیز حیوانات:

در این مسئله به طور کلى دو نظر مطرح گردیده است. 1. آن که رستاخیز براى حیوانات نیست و حشر هر حیوانى مرگ آن است؛ زیرا که حیوانات مکلّف نیستند. در حالى که حساب و سؤال و جواب مخصوص مکلّفان است. 2. در مقابل، عده‏اى قایل اند براى حیوانات نیز همانند انسان‏ها رستاخیز است و در قیامت محشور مى‏شوند، چون همه‏ى حیوانات صاحب شعورند و نسبت به درک و شعورشان مورد بازخواست قرار مى‏گیرند.

شعور و علم حیوانات:

علاوه بر آیات و روایات زیادى که دلالت بر شعور و علم حیوانات مى‏کنند، تجارب و علم روز انسانى نیز مؤید این ادعاست. از جمله‏ى آیات مى‏توان به داستان فرار کردن مورچگان از برابر لشگر سلیمان و داستان آمدن هُدهُد به منطقه‏ى "سبا در یمن" و آوردن خبرهاى هیجان ‏انگیز براى سلیمان و شرکت پرندگان در مانور حضرت سلیمان و... که دلالت بر شعورى بالاتر از غریزه براى حیوانات دارد. همچنین روایاتى که براى بعضى حیوانات، مقاماتى را بیان مى‏کنند، دلالت بر شعور و درک حیوانات دارد و گرنه اعطاى مقام و منزلت، معنا و مفهومى نخواهد داشت. مانند روایتى از امام سجاد (ع) که فرمود: «شترى که هفت سال در صحراى عرفه باشد، از حیوانات بهشتى است». از حیث تجربى و علمى مشاهده مى‏کنیم که عموم حیوانات به سود و زیان خود آگاهند، و دوست و دشمن خویش را مى‏شناسند و از خطر مى‏گریزند و به منافع خود رو مى‏آوردند و یا تعلیم پذیرى و مستعد بودن براى انجام مأموریت‏هاى گوناگون، همه حکایت از شعور و درکى بالاتر از غریزه بر حیوانات مى‏کند. بنابراین، همان گونه که درک و شعور، ملاک حشر و بازگشت انسان به سوى خداست، ملاک حشر و بازگشت حیوانات هم مى‏باشد. قایلین به حشر حیوانات به آیه ی شریفه‏ى «وإذا الوُحوشُ حُشِرَتْ» تمسک کرده‏اند و گفته‏اند: مراد از آن، جمع شدن حیوانات در روز قیامت است. این قول تقویت مى‏گردد به آیه ی شریفه‏اى که مى‏گوید: «هیچ جنبنده‏اى در زمین نیست و نه هیچ پرنده‏اى که با دو بال خود پرواز مى‏کند، مگر این که آنها هم اُمَّت هایى چون شمایند. ما در این کتاب، هیچ چیز را فروگذار نکردیم، سپس همگى به سوى پروردگارشان محشور مى‏گردند». این آیه حیوانات را به انسان تشبیه مى‏کند ، «اُمَمٌ أمْثالُکُمْ»، و با توجه به ادامه ی آیه: «ثمَّ الى ربهم یُحشَرون» که دلالت دارد بر این که آنها (حیوانات) بسان انسان‏ها مى‏میرند و پس از مرگ، دگر باره برانگیخته مى‏شوند و به سوى پروردگارشان محشور خواهند شد. این معنا مورد تأیید روایات اسلامى نیز قرار گرفته است. از جمله در روایتى از طرق اهل تسنن از پیامبر اکرم (ص) نقل شده است که در تفسیر این آیه فرمود: «خداوند تمام این جنبندگان را در روز قیامت بر مى‏انگیزاند و قصاص بعضى را از بعضى مى‏گیرد، حتى قصاص حیوانى که شاخ نداشته و دیگرى بى جهت به او شاخ زده است از او خواهد گرفت».

پاسخ تفصیلی

معناى لغوى و اصطلاحى:

حشر در لغت به معناى جمع کردن[1] است و در آیه‏ى «ذلک حشرٌ علینا یسیرٌ»،[2] آن، جمع کردنى است که بر ما آسان است. به همان معنا به کار رفته است. و در اصطلاح شرع، عبارت است از: جمع آورى خداوند خلایق را در قیامت، جهت محاسبه و سؤال و جواب. «از خدا بترسید و بدانید که (روزگارى) به حضور او گرد مى‏آیید».[3] و وُحُوش جمع "وحش" به معناى حیوانات وحشى در مقابل اهلى است.[4] و حیواناتى که با انسان اُنس ندارند وحشى خوانده مى‏شوند.[5]

رستاخیز حیوانات:

این موضوع از مسائل اختلافى متکلمان و مفسران است. بعضى معتقدند که چون حساب و سؤال و جواب، خاص مکلّفان است و چون حیوانات مکلّف نیستند، پس رستاخیزى براى حیوانات نیست. و حشر هر حیوانى، مرگ آن است. غیر از جن و انس که به قیامت موکول مى‏گردد. و در مقابل، اکثر دانشمندان قایل اند که همه‏ى حیوانات داراى شعورند و در قیامت محشور مى‏شوند و به نسبت درک و شعورشان مورد بازخواست قرار مى‏گیرند.

شعور و علم حیوانات:

آیات و روایات زیادى وجود دارد که دلالت بر شعور و علم حیوانات مى‏کند. ضمن آن که تجارب و علم روز انسانى نیز مؤید همین ادعاست. از میان آیات قرآن کریم مى‏توان به داستان فرار کردن مورچگان از برابر لشگر سلیمان،[6]داستان آمدن هدهد به منطقه "سبا در یمن" و آوردن خبرهاى هیجان ‏انگیز براى سلیمان،[7] شرکت پرندگان در مانور حضرت سلیمان[8] و حرف زدن پرندگان با یکدیگر و افتخار سلیمان به این که خداوند زبان پرندگان را به او آموخته است.[9] اشاره کرد که همگى دلالت بر شعورى بالاتر از غریزه براى حیوانات دارند،. یا این که قرآن مى‏گوید: «همه‏ى موجودات، تسبیح گوى خدایند ولى شما نمى‏فهمید».[10] از نظر علامه طباطبائى، این آیه بهترین دلیل است بر این که منظور از تسبیح موجودات، تسبیح ناشى از علم، و به زبان قال است، چون اگر مُراد زبان حال موجودات و دلالت آنها بر وجود صانع بود، دیگر معنا نداشت بفرماید: شما تسبیح آنها را نمى‏فهمید.[11]در برخى روایات، براى بعضى حیوانات مقاماتى بیان شده، مثل شترى که سه بار به مکه رفته باشد، اهل بهشت است.[12] و یا امام سجّاد (ع) فرمود: «شترى که هفت سال در صحراى عرفه باشد، از حیوانات بهشتى است».[13] این گونه روایات نیز دلالت بر شعور و درک حیوانات دارد و گرنه اعطاى مقام و منزلت براى آنان معنا و مفهومى نخواهد داشت و از حیث تجربى و علمى مشاهده مى‏کنیم که عموم حیوانات به سود و زیان خود آگاهند، و دوست و دشمن خویش را مى‏شناسند، و از خطر مى‏گریزند و به منافع خود روى مى‏آورند و یا تعلیم‏پذیر و مستعد براى انجام مأموریت‏هاى گوناگون اند.

حشر حیوانات و شباهتش با حشر انسان:

از آیات و روایات به روشنى استفاده مى‏شود که حیوانات نیز همانند انسان چون داراى درک و شعوراند، اگرچه در مرتبه‏ى پایین‏تر و به اندازه‏ى خود، پس به همین ملاک که ملاک حشر و بازگشت انسان به سوى خداست، آنها نیز داراى حشر و بازگشتشان به سوى خداست. از جمله آیاتى که مورد تمسک واقع شده، همین آیه‏ى شریفه ی «و اذا الوحوش حُشِرت»[14] است که گفته‏اند: مُراد از آن، جمع شدن حیوانات در روز قیامت است. اگرچه بعضى گفته‏اند: این آیه، راجع به مقدمات قیامت و ابتداى فناى عالم است،[15] ولى بسیارى از مفسران با توجه به آیه‏ى شریفه‏اى که مى‏گوید: «هیچ جنبنده‏اى در زمین نیست و نه هیچ پرنده‏اى که با دو بال خود پرواز مى‏کند، مگر این که آنها هم اُمّت هایى چون شمایند. ما در این کتاب، هیچ چیز را فروگذار نکردیم، سپس همگى به سوى پروردگارشان محشور مى‏گردند».[16]، قول حشر حیوانات در قیامت را تقویت مى‏کنند. گرچه در همین آیه در مورد تشبیه حیوانات به انسان، (أُممٌ أمثالُکمُ)، برخى بر این باورند که منظور این است که آنان (حیوانات) بسان شما آفریده‏ى خداى یکتا هستند و هر کدامشان نشان و دلیل بر قدرت و عظمت و علم و حکمت آفریدگار خویش‏اند.[17] به باور برخى دیگر، منظور این است که آنها نیز بسان شما انسان‏ها در موضوع تغذیه، پوشش، خواب و بیدارى و راهیابى به چگونه زیستن، نیازمند تدبیرگرى فرزانه‏اند تا خطوط زندگى شایسته و بایسته را براى آنان ترسیم نماید.[18] عدّه‏ى بسیارى با توجه به ادامه‏ى آیه، «ثم الى ربهم یُحشرون»، مى‏گویند: منظور این است که آنها (حیوانات) بسان شما مى‏میرند و پس از مرگ دگر باره برانگیخته مى‏شوند و به سوى پروردگارشان محشور خواهند شد.[19] همین معنا مورد تأیید روایات اسلامى نیز قرار گرفته است. از جمله از ابوذر نقل شده که مى‏گوید: "ما خدمت پیامبر اکرم (ص) بودیم که در پیش روى ما دو بز به یکدیگر شاخ زدند، پیغمبر (ص) فرمود: مى‏دانید چرا اینها به یکدیگر شاخ زدند؟ حاضران عرض کردند: نه، پیامبر (ص) فرمود: "ولى خدا مى‏داند چرا، و به زودى در میان آنها داورى خواهد کرد".[20] و در روایتى از طرق اهل تسنن از پیامبر (ص) نقل شده که در تفسیر این آیه فرمود: "خداوند تمام این جنبندگان را روز قیامت بر مى‏انگیزاند و قصاص بعضى را از بعضى مى‏گیرد، حتى قصاص حیوانى که شاخ نداشته و دیگرى بى جهت به او شاخ زده است از او خواهد گرفت.[21] و[22]

 

 

---

[1] قرشى، سید على اکبر، قاموس قرآن، ج 2، ص 145.

[2] ق، 44.

[3] بقره، 203.

[4] قاموس قرآن، ج 7، ص 189.

[5] مفردات راغب، ماده‏ى وحش.

[6] نحل، 18.

[7] نحل، 21.

[8] نحل، 17.

[9] نحل، 16.

[10] اسرى، 44.

[11] علامه طباطبایى، محمد حسین، تفسیر المیزان، ترجمه، موسوى همدانى، 2 جلدى، ج 17، ص 609، بنیاد علمى و فکرى طباطبائى، 1363.

[12] العروسى الحویزى، تفسیر نورالثقلین، ج 1، ص 715، حدیث 68، مؤسسه ی مطبوعاتى اسماعیلیان، چ 1373 هش،.

[13] همان، حدیث 70.

[14] تکویر، 5.

[15] مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، ج 26، ص 173 و 174.

[16] انعام، 38.

[17] طبرسى، تفسیر مجمع البیان، دارالمعرفة، چاپ دوم، 1408 هق، ج 3 و 4، ص 461.

[18] همان.

[19] همان.

[20] همان؛ تفسیر نورالثقلین، همان، ج 1، ص 715، حدیث 69.

[21] محمد رشید رضا، تفسیر المنار، همان، ج 7، ص 326.

[22]  برای آگاهی بیشتر به بحارالانوار، ج 7، ص 353 تا 377 مراجعه شود

.http://www.islamquest.net/