بیان
نکته ای درباره سجده زیارت عاشورا
در عبارت سجده زیارت عاشورا می خوانیم: «اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ حَمْدَ الشَّاکِرِینَ لَکَ عَلَى مُصَابِهِمْ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى عَظِیمِ رَزِیَّتِی اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی شَفَاعَةَ الْحُسَیْنِ یَوْمَ الْوُرُودِ وَ ثَبِّتْ لِی قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَکَ مَعَ الْحُسَیْنِ وَ أَصْحَابِ الْحُسَیْنِ الَّذِینَ بَذَلُوا مُهَجَهُمْ دُونَ الْحُسَیْنِ علیه السلام»
زیارت عاشورا حدیث قدسی است و اولین کسی که از اهلبیت علیهم السلام متن زیارت عاشورا را برای عموم مردم خواند، امام باقر علیه السلام است که فرمود پدرم، او از پدرش او از جد ما از پیامبر (ص) و از جبرئیل و جبرئیل از خداوند متعال نقل کردند که خداوند فرمود: السلام علیک یا أبا عبدالله. یعنی متن زیارت در بین اهلبیت علیهم السلام بوده است. روایت وارد شده که سیدالشهدا در روز عاشورا دو بار زیارت عاشورا را قرائت کردند، این خیلی مهم است؛ یک بار سیدالشهدا بین نماز ظهر و عصر روز عاشورا از ابتدا تا انتهای زیارت را خواندند و یک بار از صبح عاشورا تا غروب عاشورا بنا بر مناسبتی تکه ای از زیارت عاشورا را خواندند؛ این مطلب از یک جنبه بسیار با اهمیت است و قابل ذکر در روضه هاست، آن مرتبه ای که کامل خواندند بین الصلاتین بود اما یک باری را که تکه تکه خواندند تمام فرازهای زیارت عاشورا خوانده شد جز این فرازی که الان سجده دارد اینجا دیگر حضرت به شهادت رسیدند شما سجده های آیات قرآن را نگاه کنید یا سجده واجب هستند یا سجده مستحب و در تمام این موارد چه واجب و چه مستحب، کلمه سجده در تمام این آیات ذکر شده است، شما این فراز انتهایی زیارت عاشورا را می خوانید در حالی که هیچ کلمه سجده ای در آن ذکر نشده است و سجده مستحب هم است، نه سجده واجب؛ چرا بدون ذکر کلمه سجده، ما سجده می کنیم؟. جواب در این روایت آمده است که از ابتدا، این فراز سجده نداشته است، یعنی از ابتدا که این زیارت به وسیله حدیث قدسی بر پیامبر (ص) وارد شد، سجده نداشته است و سجده آن در روز عاشورا به وجود آمده است که سیدالشهدا از صبح روز عاشورا بنا به مناسبتی فرازی از زیارت را می خواندند و تا موقعی که حضرت به شهادت رسیدند تمام فرازهای زیارت را خواندند و بعد به شهادت رسیدند و این فراز سجده خوانده نشد تا زمانی که آن ملعون لعین بالای سر حضرت آمد تا سر مبارک ایشان را از تن جدا کند از جلو نتوانست سر را جدا کند، پیکر را برگرداند و سر را از قفا جدا کرد؛ وارد شده است که وقتی پیشانی حضرت به خاک افتاد حضرت این فراز انتهایی را شروع کرد و فرمود: «اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ حَمْدَ الشَّاکِرِینَ» و این خیلی مهم است و به این علت این فراز سجده دار شده است؛ شما اینجا کلمه سجده ای را اینجا نمی بینید، با اینکه در آیات قرآن در تمام موارد واجب و مستحب، کلمه سجده وارد شده است چرا که حضرت در حال سجده عرضه می دارند: «اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ حَمْدَ الشَّاکِرِینَ»؛ هم علت سجده دار شدن مشخص است، و هم اینکه حضرت در چه حالی بوده اند؟؛ نه در حالی که حضرت علی اکبر یا طفلشان را از دست داده اند یا از اسب افتاده اند، در حالی حضرت به اینجا رسیده که به پیکر بی جان حضرت رحم نمی کنند و می خواهند سر حضرت را از بدن جدا کنند در این حال حضرت شاکر و حامد خداوند است اینجا باید صبر سیدالشهدا را مزه مزه کرد.
طریقه خواندن صد لعن و صد سلام
مرحوم آیت الله میرزا ابوالحسن ثقفی تهرانی در کتاب شریف «شفاء الصدور در شرح زیارت عاشور» پانزده وجه و طریقه را برای قرائت زیارت کریمه عاشورا با تمسک به روایت اهل بیت و تفاسیر علماء بیان داشته اند در مورد طریقه خواندن صد لعن اگر کسی بتواند زیارت عاشورا را با تمام صد لعن و صد سلام بخواند، بسیار عالی است. مثلاً از منزل که به طرف محل کار می روید با تسبیحی که در دست دارید، صد لعن و سلام می گویید و تا ظهر هر وقت فرصت کردید و لو اگر با فاصله باشد این ارجح است.
به نقل از ضیاء الصالحین ص 195 و انیس المقلدین ص 8، امام هادی علیه السلام فرمود: پدرم نقل فرمود: علی ابن موسی الرضا جد بزرگوار ما سیدالشهدا را در روز عاشورا این گونه زیارت فرمود؛ ظاهراً زیارت عاشورا بین الصلاتین بوده، اول سه مرتبه صلوات فرستادند، سپس فراوان تکبیر گفتند که مرحوم آقای ثقفی در شفاء الصدور می نویسد؛ حداقل سه مرتبه تکبیر بگویید، بعد شروع کنید به قرائت فرازهای زیارت عاشورا تا به انتها.
حضرت می فرماید هیچ فرازی را تکرار نکرد. اینکه الان رسم است افراد در ادعیه، فرازهایی را تکرار می کنند، صحیح نیست. برخی از عبارات زیارات عاشورا که چند بار تکرار می شود در روایات نهی شده است مگر جایی که خود اهل بیت علیهم السلام دستور به تکرار داشته باشند.
حضرت می فرماید هیچ فرازی را تکرار نکن جز لعن بر شمر، که آن را چهار مرتبه تکرار کنید در دو فراز زیارت عاشورا لعن بر شمر داریم که دو تا چهار مرتبه می شود، هشت مرتبه؛ بعد در ادامه می فرماید کلامی را در صحبت با خلق در ذکر زیارت عاشورا نگویید.
بعد آن شخص سؤال کرد: ای فرزند رسول خدا! هنگام قرائت زیارت عاشورا طریقه شما را دیدم اما انتهای زیارت عاشورا را ندیدم که چگونه عمل کردید، گویا برخی فرازها از جمله فراز آخر را ندیده است. حضرت شروع به صدور دستور العمل می کنند و فرمودند: از ابتدا تا انتهای دعا برای فرج فرزندم مهدی دعا کنید؛ دعای برای او را از یاد نبرید. آن فراز صد لعن و سلامی که صد مرتبه تکرار می شود را اگر می توانید کامل بگویید و اگر نمی توانید یکبار کامل بگویید و سپس تکرار کرده و بگویید: «تسعاً و تسعین مرّۀ و بعدد کل ذرّۀ»؛ بعد فرمودند: دو رکعت نماز بخوانید در رکعت اول حمد و کوثر و در رکعت دوم حمد و توحید خوانده شود.
این حرف از بنده است که یکی از معانی و مصادیق کوثر همین زیارت عاشوراست. کوثر یعنی خیر کثیر و واقعاً زیارت عاشورا خیر کثیری است که اگر کسی بتواند با آن ارتباط برقرار کند به مقصود خود می رسد.
