پاسخگو 4
سوال: آیا علی ابن ابی طالب علیه السلام برتر از همه مخلوقات است؟
امیرمؤمنان علیه السلام فضائل بیشماری دارد که در قرآن و روایات صحیح و معتبر فریقین بیان شده است.
یکی از فضیلت بینظیر آن حضرت نخستین مسلمان بودن ایشان است
، پیشگامی آن حضرت بر دیگر صحابه در صدر اسلام است؛ اما این نوشتار بر اساس روایات معتبر شیعه و اهل سنت، موضوع پیشگامی آن حضرت را بر پیشینیان (تمامی مخلوقات در امت های پیشین) و آیندگان مطرح و اثبات میکند.
الف: روایات شیعه:
روایت اول از طریق امام باقر (علیه السلام):
مرحوم کلینی در کتاب شریف کافی به نقل از امام باقر علیه السلام با سند صحیح از زبان امام حسن مجتبی علیه السلام نقل کرده که ایشان بعد از شهادت پدرشان سخنرانی نموده و چنین فرمودند:
[8] مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ لَمَّا قُبِضَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام قَامَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ علیه السلام فِی مَسْجِدِ الْکُوفَةِ فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَیْهِ وَ صَلَّى عَلَى النَّبِیِّ صلی الله علیه وآله ثُمَّ قَالَ أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ قَدْ قُبِضَ فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ رَجُلٌ مَا سَبَقَهُ الْأَوَّلُونَ وَ لَا یُدْرِکُهُ الْآخِرُونَ إِنَّهُ کَانَ لَصَاحِبَ رَایَةِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه وآله عَنْ یَمِینِهِ جَبْرَئِیلُ وَ عَنْ یَسَارِهِ مِیکَائِیلُ لَا یَنْثَنِی حَتَّى یَفْتَحَ اللَّهُ لَهُ ....
امام باقر علیه السلام فرمود: چون امیر المؤمنین علیه السلام وفات کرد: حسن بن على علیه السلام در مسجد کوفه به پا خاست و حمد و ثناى خدا گفت و بر پیغمبر صلى اللَّه علیه و آله درود فرستاد. سپس فرمود: اى مردم در این شب مردى وفات کرد که پیشینیان بر او سبقت نگرفتند و پسینیان باو نرسند. او پرچمدار رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله بود که جبرئیل در طرف راست و میکائیل در طرف چپش بودند. از میدان بر نمی گشت جز اینکه خدا به او فتح و پیروزى میداد....
الکافی - الشیخ الکلینی - ج 1 ص 457
ب: روایات اهل سنت:
در منابع اهل سنت نیز آمده است که امام حسن مجتبی علیه السلام بعد از شهادت پدر بزرگوارشان خطبه خواندند و به ویژگیهای بینظیر آن حضرت از جمله پیشگامی ایشان نسبت به پیشنیان و آیندگان تصریح نمودند.
این روایات در منابع آنها از طرق متعد و به دو صورت نقل شده است:
گاهی به صورت مطلق پیشگامی امیرمؤمنان علیه السلام را بر پیشینیان بیان کرده اند؛ و گاهی در برخی از سندها و طرق، مقید به «علم و عمل» شده است. ابتدا روایات مطلق و پس از آن روایات مقید را ذکر میکنیم:
1. ابو الطفیل کنانی صحابی:
ابو الطفیل یکی از صحابه جلیل القدر رسول خدا صلی الله علیه وآله است که این روایت را از امام مجتبی علیه السلام نقل کرده است:
حدثنا أحمد بن زهیر قال نا أحمد بن یحیى الصوفی قال نا إسماعیل بن أبان الوراق قال نا سلام بن أبی عمرة عن معروف بن خربوذ عن أبی الطفیل قال خطب الحسن بن علی بن أبی طالب فحمد الله وأثنى علیه وذکر أمیر المؤمنین علیا رضی الله عنه خاتم الأوصیاء ووصى خاتم الأنبیاء وأمین الصدیقین والشهداء، ثم قال یا أیها الناس لقد فارقکم رجل ما سبقه الأولون ولا یدرکه الآخرون لقد کان رسول الله صلى الله علیه وسلم یعطیه الرایة فیقاتل جبریل عن یمینه ومیکائیل عن یساره فما یرجع حتى یفتح الله علیه
ابو الطفیل میگوید: حسن بن علی خطبه خواند و حمد و ثنای الهی را به جا آورد و فرمود: امیرمؤمنان خاتم اوصیاء پیامبران و وصی خاتم پیامبران، امین راستگویان و شهداء بود. آنگاه فرمود: ای مردم ! مردی از میان شما رفت که گذشتگان از او سبقت نگرفتند و آیندگان به پای او نمیرسند.
المعجم الأوسط، ج 2، ص 336
طبرانی در «المعجم الکبیر»، این روایت را از طریق «هبیرة» با سند معتبر نقل کرده است:
المعجم الکبیر، ج 3، ص 79 ، ح2717، ص 80، ح2725
نتیجه:
طبق این روایات که از نظر شیعه و اهل سنت صحیح هستند، امیر مؤمنان علیه السلام بر همه پیشینیان و از جمله بر پیامبران گذشته (جز در مقام نبوت) برتری دارند، و پیشگام از همه آنها است و آیندگان نیز نمیتوانند به مقام آن حضرت دست یابند.
هرچند برخی از اسناد این روایت، پیشگامی حضرت را در مقام (علم، عمل و حلم) بیان میکنند، اما اسنادی که به صورت مطلق (لم یسبقه الأولون ولا یدرکه الآخرون) آمده، بیشتر از روایات مقید هستند و هر دو دسته هرگز با هم تعارضی ندارند و در نتیجه پیشگامی مطلق ایشان بر اولین و آخرین ثابت میشود. حال با این اوصاف اگر فردی امیر المؤمنین علیه السلام را کنار بزند و افراد دیگر را بر ایشان مقدم کند، آیا در مقابل خداوند عذری دارد؟!
منابع مورد استفاده:
مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف)
- ۹۳/۰۵/۱۰
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمودند :
یاد کنید در مجالس و گردهمائی های خود فضائل علی بن ابیطالب(علیه السلام) را زیرا یاد کردن از علی (علیه السلام) یاد از من است و یاد کردن از من یاد خداست.
عین الحیوة صفحه 548