تلنگر
فناوری زیست‌محیطی یا زیست‌فناوری از جمله نیازهای امروز جامعه جهانی است اما موضوع اصلی در این راستا به خدمت درآوردن فناوری در جهت حفظ سلامت و تندرستی و پویایی جامعه و همچنین عدم آسیب‌رسانی به محیط زیست است اما همواره این نگرانی وجود داشته که این موضوع به راه خطا رفته و بقا و سلامتی بشریت بخصوص آیندگان را به خطر بیاندازد.
از این روست که شاهد نوشتن مقالات و همچنین ساخت فیلم‌های مختلفی در این باره بخصوص در کشورهای پیشرفته بوده‌ایم. اینک موضوع محصولات تراریخته یا دگرژن همین نگرانی‌ها را ایجاد کرده است که این موضوع با توجه به سود منفعت اقتصادی و منافع سیاسی برخی کشورها ابعاد گسترده‌ای و پیچیده‌ای پیدا کرده است که در ادامه به برخی از این موارد می‌پردازیم.
روش های دستکاری کردن ژنتیکی محصولات
در مورد محصولات دستکاری شده ژنتیکی دو روش عمده وجود دارد. یک دسته از محصولات به عنوان ترانس ژن معروف هستند یعنی یک ژن خارجی دریافت کرده‌اند که به آنها خاصیت جدیدی انتقال دهد مثل اندازه بزرگ‌تر، پروتئین بیشتر، مقاومت به حرارت یا سرما و یا آفت خاص و یا آفت‌کش خاص و... این نوع محصولات همان چیزی است که حساسیت همه را برانگیخته و کشت آن در بسیاری از کشورها ممنوع است و حتی مزرعه‌های کشت آزمایشی و تحقیقاتی آن در کشوری مانند فرانسه هم پس از سال ۲۰۱۳ برچیده شده است.
یک نوع دیگری از محصولات «دگرژن» وجود دارد که حاصل ژن خارجی نیستند بلکه دستکاری ژنتیکی بوسیله جهش در DNA آنها ایجاد شده است. این‌ها محصولات جهش یافته یا «موتاژن» نامیده می‌شوند که به وفور در فرانسه و دیگر کشورهای دنیا از این روش‌ها استفاده می‌شود. استفاده از مواد شیمیایی جهش‌زا، استفاده از پرتوهای جهش‌زا مثل فرابنفش یا رادیواکتیو، تزریق یک کپی DNA مصنوعی که جهش مورد نظر را به همراه دارد به درون سلول‌ها بطوری که با ژن اصلی جایگزین شود و همجوشی سلولی از جمله راه‌های مهم دستکاری ژنتیک محصولات به این روش است.
۳۸ کشور تراریخته ها را ممنوع کرده اند، اما ما مصرف می کنیم
در پی موج گسترده ممنوعیت کشت محصولات تراریخته در اتحادیه اروپا، سوستیانبل پالس تصمیم گرفت پژوهشی در این باره که کدام کشورها به طور رسمی به گروه ممنوعیت کشت محصولات تراریخته پیوسته‌اند، انجام دهد.
این پژوهش نشان داد دولت‌هایی که به دنبال ممنوعیت کشت محصولات تراریخته با هدف سلامت و حفظ محیط هستند رو به گسترش است. در حال حاضر 38 کشور جهان رسما ممنوعیت کشت محصولات تراریخته (دستکاری شده ژنتیکی) را در کشورشان اعلام کرده‌اند.
در این میان 28 کشور اقدام به کشت محصولات تراریخته می‌کنند که اکثر آنها زیر 500 هزار هکتار است بنابراین تصویری که دولت آمریکا و صنایع بیوتکنولوژی ایجاد کرده‌اند که محصولات تراریخته مورد پذیرش کشورهای جهان است، کاملا اشتباه است.
در حقیقت بسیاری از کشورها قوانینی را برای حفظ سلامتی مردم و محیط زیستشان از خسارت‌هایی که محصولات تراریخته می‌زند، دنبال می‌کنند.
در این میان 38 کشور استفاده و کشت محصولات تراریخته را در کشورشان ممنوع کرده‌اند:
28کشور عضو اتحادیه اروپا شامل اسکالند، ولز، ایرلند شمالی، آلمان، فرانسه، هلند، مالتا، قبرس، یونان، بلغارستان، روسیه، صربستان، کروتیا، ایتالیا، مولداوی، لتوانی، استرالیا، لهستان، اسلوواکی، آذربایجان، بوسنی ، لوگزامبورگ،اوکراین، نروژ و سوئیس، همچنین چهار کشور آمریکایی شامل بلیز، پرو، اکوادور، ونزوئلا هم استفاده از محصولات تراریخته را ممنوع کرده‌اند.
در آسیا نیز 4 کشور ترکیه، قرقیزستان، بوتان، عربستان سعودی و در آفریقا دو کشور الجزیره و ماداگاسکار استفاده از محصولات تراریخته ممنوع شده است.
جالب اینجاست که سرعت و پیچیدگی تغییرات فناوری در این عرصه و کارشناسی بودن این موارد سبب شده تا در برخی موارد قانون‌گذاران در این عرصه عقب بمانند و بعضا برخی از قوانین به واسطه همین پیچیدگی‌ها دور زده شود. در همین رابطه شرکت‌های چندملیتی تولیدکننده این‌گونه بذرها، و محصولات دیگر مانند کودها و آفت‌کش‌ها، حتی قوانین اتحادیه اروپا را هم دور زده اند! چون این قوانین اصولاً برای تغذیه انسان‌ها وضع شده است و در مورد دام‌ها صدق نمی‌کند این مواد به حیطه غذای دامی رسوخ پیدا کرده و بدین وسیله به طور غیرمستقیم روی انسان‌هایی که از فرآورده‌های این دام‌ها تغذیه می‌کنند اثر خواهد گذاشت. اما با این حال به همین علت محصولات تأیید شده طبیعی یا صد در صد بیولوژیک همیشه برچسبی در اروپا دارند که نشان می‌دهند حتی غذای دام هم طبیعی بوده است.
