احکام
وجوب روزه (۱۳۱۴)
مساله ۱۳۱۴ـ در هر سال واجب است همه افراد مکلّف یک ماه مبارک رمضان را به شرحى که در مسائل آینده گفته مى شود روزه بدارند.
تعریف روزه (۱۳۱۵)
مساله ۱۳۱۵ـ روزه آن است که انسان براى اطاعت فرمان خدا، از اذان صبح تا مغرب، از چیزهایى که روزه را باطل مى کند و شرح آن در مسائل بعد مى آید خوددارى کند.
چگونگی نیت روزه (۱۳۱۶)
مساله ۱۳۱۶ـ روزه از عبادات است و لازم است با نیّت به جا آورده شود، در موقع نیّت لازم نیست به زبان بگوید، یا از قلب خود بگذراند همین اندازه که در نظرش این باشد که براى اطاعت فرمان خدا از اذان صبح تا مغرب کارهایى که روزه را باطل مى کند ترک نماید کافى است.
زمان نیّت روزه واجب (۱۳۱۷)
مساله ۱۳۱۷ـ باید احتیاطاً کمى قبل از اذان صبح و کمى هم بعد از مغرب، از انجام این کارها خوددارى کند تا یقین حاصل کند که تمام این مدّت را روزه داشته است
نیّت هرروز در شب قبل (۱۳۱۸)
مساله ۱۳۱۸ـ کافى است که در هر شب از ماه مبارک رمضان براى روزه فردا نیّت کند، ولى بهتر است که در شب اوّل ماه، علاوه براین، نیّت روزه همه ماه را نیز بنماید.
زمان نیّت روزه ماه رمضان (۱۳۱۹)
مساله ۱۳۱۹ـ نیّت وقت معیّنى ندارد، بلکه هر موقعى تا قبل از اذان صبح نیّت کند کافى است و همین که براى خوردن سحرى برمى خیزد و اگر از او سوال شود منظورت چیست؟ بگوید: «قصد روزه دارم» کافى است.
وقت نیّت برای روزه مستحبی (۱۳۲۰)
مساله ۱۳۲۰ـ وقت نیّت براى روزه مستحبّى در تمام روز نیز ادامه دارد حتّى اگر مختصرى به مغرب باقى مانده باشد و تا آن موقع کارهایى که روزه را باطل مى کند انجام نداده است مى تواند نیّت روزه مستحبّى کند و روزه او صحیح است.
فراموشى نیّت روزه ماه رمضان (۱۳۲۱)
مساله ۱۳۲۱ـ اگر در ماه رمضان نیّت را فراموش کند چنانچه تا قبل از اذان ظهر یادش بیاید و فوراً نیّت کند و کارى که روزه را باطل مى کند انجام نداده باشد روزه اش صحیح است، امّا اگر بعد از ظهر نیّت کند صحیح نیست.
تعیین روزه در غیر از ماه رمضان (۱۳۲۲)
مساله ۱۳۲۲ـ هرگاه کسى بخواهد روزه اى غیر از روزه ماه رمضان به جا آورد باید آن را معیّن کند، مثلاً نیّت کند روزه قضا مى گیرم، یا روزه نذر به جا مى آورم ولى در ماه مبارک رمضان همین اندازه که نیّت کند فردا را روزه مى گیرم کافى است، بلکه اگر نداند ماه رمضان است یا بداند و فراموش کند و روزه دیگرى را قصد کند روزه ماه رمضان حساب مى شود، ولى اگر عمداً در ماه مبارک رمضان نیّت روزه غیر ماه رمضان را کند (در حالى که مى داند در ماه رمضان روزه غیر ماه رمضان صحیح نیست) روزه او باطل است، یعنى نه از رمضان حساب مى شود و نه از غیر آن.
تعیین روزهاى ماه رمضان در نیّت (۱۳۲۳)
مساله ۱۳۲۳ـ لازم نیست در موقع نیّت، معیّن کند که روز اوّل ماه است یا دوم یا غیر آن، حتّى اگر روزى را تعیین کند مثلاً بگوید به نیّت روز دوم ماه روزه مى گیرم بعد معلوم شود سوم بوده، روزه او صحیح است.
بى هوشى در بخشى از روز (۱۳۲۴)
مساله ۱۳۲۴ـ اگر پیش از اذان صبح نیّت روزه کند و بعد بیهوش یا مست شود و در بین روز به هوش آید در حالى که هیچ کار خلافى به جا نیاورده، احتیاط واجب آن است روزه آن روز را تمام کند و قضاى آن را هم به جا آورد.
وظیفه کسی که فراموش کرده ماه رمضان است (۱۳۲۵)
مساله ۱۳۲۵ـ اگر نداند یا فراموش کند ماه رمضان است و روزه نگیرد و بعد از ظهر ملتفت شود و یا قبل از ظهر در حالى که افطارکرده باشد، باید به احترام ماه رمضان تا مغرب کارهایى که روزه را باطل مى کند ترک نماید و بعد از ماه رمضان آن روز را قضا کند.
وظیفه کودکى که قبل از اذان صبح یا بعد از آن بالغ شده (۱۳۲۶)
مساله ۱۳۲۶ـ اگر کودکى پیش از اذان صبح بالغشود باید روزه بگیرد و اگر بعد از اذان بالغشود و کارى که روزه را باطل کند انجام نداده باشد احتیاط واجب آن است که روزه را بگیرد و بعد هم قضا کند.
عدم جواز روزه مستحبى براى کسى که روزه قضا دارد (۱۳۲۷)
مساله ۱۳۲۷ـکسى که روزه قضاى ماه رمضان یا روزه واجب دیگرى بر ذمّه دارد جایز نیست روزه مستحبّى بگیرد و اگر فراموش کند و روزه مستحبّى بگیرد چنانچه قبل از ظهر یادش بیاید مى تواند نیّت خود را به روزه واجب برگرداند، ولى اگر بعد از ظهر باشد روزه او باطل است.
جواز روزه قضا براى کسى که براى روزه مرده أجیر شده (۱۳۲۸)
مساله ۱۳۲۸ـ کسى که براى روزه شخص مرده اى اجیرشده مى تواند روزه مستحبّى براى خودش بگیرد.
وقت نیّت روزه واجب اگر غیر از روزه ماه مبارک باشد (۱۳۲۹)
مساله ۱۳۲۹ـ اگر غیر از روزه ماه مبارک روزه دیگرى بر انسان واجب باشد، مثلاً نذر کرده که روز معیّنى را روزه بگیرد، چنانچه عمداً تا اذان صبح نیّت نکند روزه اش باطل است، ولى اگر یادش برود و پیش از ظهر یادش بیاید مى تواند نیّت کند.
زمان نیّت روزه واجب غیر معین (۱۳۳۰)
مساله ۱۳۳۰ـ هرگاه روزه واجب غیر معیّن بر ذمّه دارد (مانند روزه قضاى ماه رمضان یا روزه کفّاره) وقت نیّت آن تا ظهر باقى است، یعنى چنانچه چیزى که روزه را باطل مى کند انجام نداده باشد وقبل از ظهر نیّت کند روزه او صحیح است.
کافرى که پیش از ظهر مسلمان شود (۱۳۳۱)
مساله ۱۳۳۱ـ هرگاه کافرى در ماه رمضان پیش از ظهر مسلمان شود چنانچه تا آن وقت کارى که روزه را باطل مى کند انجام نداده، بنابر احتیاط واجب روزه بگیرد و قضا هم ندارد، همچنین اگر مریض پیش از ظهر خوب شود و کارى که روزه را باطل مى کند انجام نداده باشد باید نیّت روزه کند و احتیاطاً قضا هم نماید، ولى اگر بعد از ظهر خوب شود روزه آن روز واجب نیست فقط باید قضاى آن را به جا آورد.
وظیفه مکلف در یوم الشک (۱۳۳۲)
مساله ۱۳۳۲ـ یوم الشّک یعنى روزى که انسان شک دارد آخر ماه شعبان است یا اوّل ماه رمضان، روزه آن واجب نیست و اگر بخواهد روزه بگیرد باید نیّت ماه شعبان کند، یا اگر روزه قضا به ذمه دارد نیّت قضا کند و چنانچه بعداً معلوم شود ماه رمضان بوده از رمضان حساب مى شود، ولى اگر در اثناء روز بفهمد باید فوراً نیّت خود را به روزه ماه رمضان برگرداند.
تردید یا عدول از نیّت در روزه واجب (۱۳۳۳)
مساله ۱۳۳۳ـ هرگاه در ماه رمضان یا هر روزه واجب معیّن دیگر، از نیّت روزه برگردد، یا مردّد شود که روزه بگیرد یا نه، روزه اش باطل مى شود، همچنین اگر نیّت کند چیزى که روزه را باطل مى کند به جا آورد، مثلاً تصمیم بر خوردن غذا بگیرد، روزه اش باطل مى شود، هرچند اصلاً غذا هم نخورد، مگر این که در آن حال توجّه نداشته باشد که فلان عمل روزه را باطل مى کند.
تردید یا عدول از نیّت در روزه مستحب یا واجب غیر معین (۱۳۳۴)
مساله ۱۳۳۴ـ در روزه واجبى که وقت آن معیّن نیست (مانند روزه قضا) اگر قصد کند یکى از مبطلات روزه را انجام دهد یا مردّد شود که به جا آورد یا نه، چنانچه به جا نیاورد و پیش از ظهر دوباره نیّت کند روزه اش صحیح است و اگر روزه مستحبی باشد تا پیش از غروب آفتاب می تواند دوباره نیت کند.
کارهایی که روزه را باطل می کند (۱۳۳۵)
مساله ۱۳۳۵ـ کارهایى که روزه را باطل مى کند بنابر احتیاط نُه چیز است:
۱ـ خوردن و آشامیدن، ۲ـ جماع، ۳ـ استمناء، ۴ـ دروغ بستن به خدا و پیغمبر(صلى الله علیه وآله)و ائمّه(علیهم السلام)، ۵ـ رساندن غبار غلیظ به حلق، ۶ـ فرو بردن سر در آب، ۷ـ باقى ماندن بر جنابت یا حیض یا نفاس تا اذان صبح، ۸ـ امالهکردن با مایعات، ۹ـ قى کردن عمدى.
خوردن و آشامیدن عمدى (۱۳۳۶)
مساله ۱۳۳۶ـ خوردن و آشامیدن از روى عمد روزه را باطل مى کند، خواه از چیزهاى معمولى باشد مانند نان و آب و یا غیر معمولى مانند برگ درختان، کم باشد یا زیاد، حتّى اگر مسواک را از دهانبیرون آورده، دوباره داخل دهانکند و رطوبت آن را فرو برد روزه اش باطل مى شود، مگر آن که رطوبت مسواک کم باشد و در آب دهاناز بین برود.
اگر در حال خوردن یا آشامیدن بفهمد صبح شده (۱۳۳۷)
مساله ۱۳۳۷ـ اگر هنگامى که مشغول خوردن غذا یا نوشیدن آب است بفهمد صبح شده، باید آنچه را در دهاناست بیرون آورد و اگر عمداً فرو برد روزه اش باطل است و کفّاره نیز دارد.
خوردن و آشامیدن سهوى (۱۳۳۸)
مساله ۱۳۳۸ـ خوردن و آشامیدن از روى سهو و فراموشى روزه را باطل نمى کند.
تزریق آمپول در حال روزه (۱۳۳۹)
مساله ۱۳۳۹ـ تمام انواع آمپول هاى دارویى یا تقویتى که به صورت عضلانى تزریق مى شوند و همچنین تزریق عضلانى واکسن براى افراد روزه دار اشکالى ندارد ولى تزریق آمپول ها و سرم هاى وریدى (که در رگ تزریق می¬شوند) جایز نیست.
همچنین، تزریق خون بنابر احتیاط واجب، روزه را باطل می کند؛ امّا باید تا آخر روز از کارهایی که روزه را باطل می کند خود داری نماید و بنابر احتیاط واجب قضای آن روز را نیز بجا آورد.
استحباب خلال کردن پیش از أذان (۱۳۴۰)
مساله ۱۳۴۰ـ کسى که مى خواهد روزه بگیرد بهتر است پیش از اذان صبح دندانهایش را بشوید و خلال کند و اگر بداند غذایى که لاى دندان مانده در روز فرو مى رود احتیاط واجب آن است که قبلاً آن را بشوید و خلال کند و اگر نکند و غذا فرو رود روزه را تمام کند و بعد قضا نماید.
فرو بردن آب دهان و اخلاط سر و سینه (۱۳۴۱)
مساله ۱۳۴۱ـ فرو بردن آب دهان، هر چند به واسطه خیال کردن ترشى و مانند آن در دهانجمع شده باشد، روزه را باطل نمى کند، و فرو بردن اخلاط سر و سینه تا به فضاى دهاننرسیده اشکال ندارد، امّا اگر داخل فضاى دهانشود احتیاط واجب آن است که آن را فرو نبرد.
جویدن غذا براى بچه و چشیدن آن (۱۳۴۲)
مساله ۱۳۴۲ـ جویدن غذا براى بچّه و همچنین چشیدن غذا و مانند آن و شست و شوى دهانبا آب یا داروها اگر چیزى از آن فرو نرود روزه را باطل نمى کند و اگر بدون اراده به حلق برسد اشکالى ندارد، ولى اگر از اوّل بداند بى اختیار به حلق مى رسد روزه اش باطل است و قضا و کفّاره دارد.
آب خوردن براى روزه دارى که طاقت تشنگى ندارد (۱۳۴۳)
مساله ۱۳۴۳ـ اگر روزه دار به اندازه اى تشنه شود که طاقت تحمّل آن را ندارد و یا ترس بیمارى و تلف داشته باشد، مى تواند به اندازه ضرورت آب بنوشد، ولى روزه او باطل مى شود و اگر ماه رمضان باشد باید بقیّه روز را بنابر احتیاط واجب امساککند.
عدم جواز افطار به خاطر ضعف (۱۳۴۴)
مساله ۱۳۴۴ـ انسان نمى تواند به خاطر ضعف، روزه را بخورد، ولى اگر بقدرى ضعف پیدا کند که تحمّل آن بسیار مشکل شود، مى تواند روزه را بخورد و همچنین اگر خوف بیمارى داشته باشد.
مبطل بودن جماع(۱۳۴۵)
مساله ۱۳۴۵ـ «جماع» (نزدیکى با زن) روزه هر دو طرف را باطل مى کند، هرچند فقط به مقدار ختنه گاه داخل شود و منى هم بیرون نیاید و اگر کمتر از آن باشد و منى هم بیرون نیاید باطل نمى شود و هرگاه شک کند که این مقدار داخل شده یا نه روزه اش صحیح است.
جماع از روى فراموشى (۱۳۴۶)
مساله ۱۳۴۶ـ هرگاه از روى فراموشى جماع کند و یا از روى اجبار بطورى که هیچ اختیارى نداشته باشد، روزه باطل نمى شود، ولى چنانچه در بین جماع یادش بیاید، یا اجبار برطرف شود، باید فورا ترک کند و الاّ روزه او باطل است.
مبطل بودن استمنا(۱۳۴۷)
مساله ۱۳۴۷ـ اگر روزه دار با خود کارى کند که منى از او بیرون آید روزه اش باطل مى شود، امّا اگر بى اختیار در حال خواب یا بیدارى بیرون آید، روزه باطل نمى شود
احتلام روزه را باطل نمى کند (۱۳۴۸)
مساله ۱۳۴۸ـ هرگاه روزه دار مى داند که اگر در روز بخوابد محتلم مى شود، یعنى در خواب منى از او بیرون مى آید، جایز است بخوابد و چنانچه محتلم شود براى روزه او اشکالى ندارد.
کسی که در حال بیرون آمدن منی از خواب بیدار می شود (۱۳۴۹)
مساله ۱۳۴۹ـ هرگاه روزه دار در حال بیرون آمدن منى از خواب بیدار شود واجب نیست از بیرون آمدن آن جلوگیرى کند.
حکم بول و استبراء از بول برای کسی که محتلم شده (۱۳۵۰)
مساله ۱۳۵۰ـ شخص روزه دارى که محتلم شده مى تواند بول و استبراء از بول کند هر چند مى داند به واسطه آن باقیمانده منى از مجرا بیرون مى آید، حتّى اگر غسل کرده باشد این کار براى روزه اش ضررى ندارد هر چند با خارج شدن باقیمانده منى از مجرا باید مجدّداً غسل کند.
وظیفه کسی که می داند منی در مجرا باقی مانده (۱۳۵۱)
مساله ۱۳۵۱ـ روزه دارى که محتلم شده اگر بداند منى در مجرا باقى مانده و در صورتى که پیش از غسل بول نکند بعد از غسل منى بیرون مى آید بهتر است قبلاً بول کند ولى واجب نیست.
حکم روزه کسی که به قصد بیرون آمدن منی استمناء کرده (۱۳۵۲)
مساله ۱۳۵۲ـ اگر روزه دار به قصد بیرون آمدن منى استمناء کند روزه اش باطل مى شود هر چند منى از او بیرون نیاید.
بازى با همسر بدون قصد بیرون آمدن منى (۱۳۵۳)
مساله ۱۳۵۳ـ اگر روزه دار بدون قصد بیرون آمدن منى مثلاً با همسر خود بازى و شوخى کند در صورتى که عادت نداشته باشد که به این مقدار بازى و شوخى منى از او خارج شود ولى اتّفاقاً منى بیرون آید روزه اش صحیح است.
دروغ بستن با گفتار نوشتار یا اشاره(۱۳۵۴)
مساله ۱۳۵۴ـ هرگاه روزه دار دروغى به خدا و پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) و جانشینان معصوم او(علیهم السلام) نسبت دهد خواه با گفتن باشد، یا نوشتن، یا اشاره و مانند آن، بنابراحتیاط واجب روزه اش باطل مى شود، هر چند بلافاصله توبه کند. دروغ بستن به سایر انبیا و فاطمه زهرا(علیها السلام) نیز همین حکم را دارد.
وظیفه کسی که از راست یا دروغ بودن روایتی خبر ندارد (۱۳۵۵)
مساله ۱۳۵۵ـ هرگاه بخواهد خبرى را نقل کند که از راست یا دروغ بودن آن اطّلاعى ندارد، باید از کسى که آن خبر را گفته، یا از کتابى که در آن نوشته شده نقل نماید، مثلاً بگوید: فلان راوى چنین مى گوید و یا در فلان کتاب چنان نوشته شده است که پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود…
اگر چیزى را به اعتقاد این که راست است به خدا یا پیغمبر(ص) نسبت دهد (۱۳۵۶)
مساله ۱۳۵۶ـ اگر چیزى را به اعتقاد این که راست است از قول خدا یا پیغمبر(صلى الله علیه وآله)نقل کند و بعد بفهمد دروغ بوده روزه اش صحیح است، ولى بعکس اگر چیزى را دروغ مى دانست و به خدا و پیغمبر نسبت داد و بعداً معلوم شد صحیح بوده، روزه اش اشکال دارد.
اگر چیزى را به اعتقاد این که دروغ است به خدا یا پیغمبر(ص) نسبت دهد (۱۳۵۶)
مساله ۱۳۵۶ـ اگر چیزى را به اعتقاد این که راست است از قول خدا یا پیغمبر(صلى الله علیه وآله)نقل کند و بعد بفهمد دروغ بوده روزه اش صحیح است، ولى بعکس اگر چیزى را دروغ مى دانست و به خدا و پیغمبر نسبت داد و بعداً معلوم شد صحیح بوده، روزه اش اشکال دارد.
نسبت دادن دروغی که دیگری ساخته به خدا و پیغمبر(ص) (۱۳۵۷)
مساله ۱۳۵۷ـ اگر دروغى را که دیگرى ساخته عمداً به خدا و پیغمبر نسبت دهد روزه اش اشکال دارد.
دروغ بستن به پیامبر(ص) در جواب سوال (۱۳۵۸)
مساله ۱۳۵۸ـ اگر از شخص روزه دار سوال کنند که آیا پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) چنین مطلبى را فرموده، و او عمداً بگوید: آرى، در حالى که پیغمبر(صلى الله علیه وآله) نگفته باشد، یا بگوید: نه، درحالى که پیغمبر(صلى الله علیه وآله) گفته باشد، روزه اش اشکال دارد.
حکم کسی که در نقل احکام شرعی عمداً دروغ گفته (۱۳۵۹)
مساله ۱۳۵۹ـ اگر در نقل احکام شرعیّه عمداً دروغ گوید، مثلاً واجبى را غیر واجب و حرامى را حلال ذکر کند، اگر منظورش نسبت دادن آن حکم به خدا یا پیغمبر(صلى الله علیه وآله)باشد، روزه اش اشکال داردو اگر قصدش نسبت دادن فتوا به مجتهد است کار حرامى کرده، امّا روزه اش باطل نمى شود و کسى که بدون اطّلاع، حکم مشکوکى را نقل مى کند، نیز همین حکم را دارد.
رسیدن غبار غلیظ بر اثر عدم مواظبت(۱۳۶۱)
مساله ۱۳۶۱ـ هرگاه به واسطه باد یا جارو کردن زمین، غبار غلیظى برخیزد و بر اثر عدم مواظبت به حلق برسد، روزه اش باطل مى شود (همانطور که در مساله قبل آمد)
سیگار کشیدن روزه دار (۱۳۶۲)
مساله ۱۳۶۲ـ لازم است تمام افراد از کشیدن سیگار و استعمال هر گونه دخانیات در هر حال پرهیز کنند بعلاوه سبب باطل شدن روزه مى شود بنابر احتیاط واجب و نیز احتیاط واجب آن است که روزه دار بخار غلیظ را به حلق نرساند، ولى رفتن به حمّام اشکال ندارد، هرچند فضاى حمّام را بخار گرفته باشد.
رساندن غبار غلیظ بى اختیار و بدون اراده (۱۳۶۳)
مساله ۱۳۶۳ـ اگر فراموش کند که روزه است و مواظبت نکند، یا بى اختیار و بدون اراده، غبار و مانند آن به حلق او رسد، روزه اش باطل نمى شود.
وظیفه کسی که احتمال می دهد غبار یا دود به حلقش می رسد (۱۳۶۴)
مساله ۱۳۶۴ـ درجایى که احتمال مى دهد غبار یا دود به حلق برسد باید احتیاط کند، ولى اگر یقین یا گمان داشته باشد به حلق نمى رسد روزه اش صحیح است.
روزه نجات غریق (۱۳۶۷)
مساله ۱۳۶۷ـ کسى که براى نجات غریق مجبور است سر را در آب فرو ببرد روزه اش اشکال دارد، ولى به عنوان نجات جان مسلمانى این کار واجب است و بعداً قضا کند.
کسی که سر خود را با کلاهک غواصی پوشانده (۱۳۶۸)
مساله ۱۳۶۸ـ غوّاصان اگر سر خود را در کلاهک پنهان کنند و با آن زیر آب روند روزه آنها صحیح است
فرو رفتن سر در آب بدون اختیار یا سهواً (۱۳۶۹)
مساله ۱۳۶۹ـ اگر روزه دار بى اختیار در آب بیفتد، یا او را در آب بیندازند و سر او زیر آب رود، یا فراموش کند که روزه است سر در آب فرو برد، روزه او باطل نمى شود، ولى اگر یادش بیاید بنابر احتیاط واجب باید فوراً سر را از آب بیرون آورد.
غسل ارتماسى در حال روزه (۱۳۷۰)
مساله ۱۳۷۰ـ اگر فراموش کند که روزه است و به نیّت غسل سر را زیر آب کند روزه و غسل او هر دو صحیح است، ولى اگر بداند روزه واجب معیّن است و عمداً چنین کند بنابر احتیاط واجب هم روزه را باید قضا کند و هم غسل را دوباره انجام دهد.
فراموشى غسل براى چند روز (۱۳۷۳)
مساله ۱۳۷۳ـ اگر جنب در ماه رمضان غسل را فراموش کند و بعد از یک یا چند روز یادش بیاید، باید روزه هر چند روزى را که یقین دارد جنب بوده قضا نماید، مثلاً اگر نمى داند سه روز جنب بوده یا چهار روز، باید سه روز را قضا کند و قضاى روز چهارم احتیاط مستحبّ است.
جنب شدن براى کسى که وقت براى غسل و تیمم ندارد (۱۳۷۴)
مساله ۱۳۷۴ـ کسی که در شب ماه رمضان وقت برای غسل ندارد اگر خود را جنب کند، چنانچه وقت برای تیمم داشته باشد و تیمم کرده است روزه اش صحیح است هر چند کاری بر خلاف احتیاط انجام داده است.
حکم کسی که خود را جنب کرده به گمان اینکه وقت دارد (۱۳۷۵)
مساله ۱۳۷۵ـ اگر گمان کند به اندازه غسل وقت دارد و خود را جنب کند و بعد بفهمد وقت تنگ بوده و تیمّم کند روزه اش صحیح است.
خوابیدن براى جنبى که مى داند تا صبح بیدار نمى شود(۱۳۷۶)
مساله ۱۳۷۶ـ کسى که در شب ماه رمضان جنب است و مى داند اگر بخوابد تا صبح بیدار نمى شود نباید بخوابد و چنانچه بخوابد و بیدار نشود روزه اش اشکال داردو بنابر احتیاط واجب باید قضا و کفّاره به جا آورد، امّا اگر احتمال دهد که بیدار مى شود، مى تواند بخوابد، و احتیاط این است که در دفعه دوم که بیدار شد نخوابد تا غسل کند.
شخص جنبی که احتمال می دهد پیش از اذان صبح بیدار می شود(۱۳۷۷)
مساله ۱۳۷۷ـ کسى که در شب ماه رمضان جنب است و مى داند یا احتمال مى دهد که اگر بخوابد پیش از اذان صبح بیدار مى شود، چنانچه تصمیم داشته باشد که بعد از بیدار شدن غسل کند و با این تصمیم بخوابد و تا اذان بیدار نشود روزه اش صحیح است، ولى اگر تصمیم بر غسل نداشته باشد یا مردّد باشد که غسل بکند یا نه، در این صورت اگر بیدار نشود روزه اش اشکال دارد.
شخص جنبی که قبل از اذان صبح دو یا سه بار بیدار می شود و دوباره می خوابد (۱۳۷۸)
مساله ۱۳۷۸ـ هرگاه چنین کسى بخوابد و بیدار شود و بداند یا احتمال دهد که اگر دوباره بخوابد پیش از اذان صبح براى غسل کردن بیدار مى شود چنانچه بخوابد و بیدار نشود احتیاطاً باید روزه آن روز را قضا کند، هم چنین است اگر براى دفعه سوم بخوابد و بیدار نشود، ولى در هیچ یک از اینها کفّاره بر او واجب نمى شود.
منظور از خواب أوّل (۱۳۷۹)
مساله ۱۳۷۹ـ خوابى که در آن محتلم شده خواب اوّل حساب نمى شود ولى اگر از آن خواب بیدار شود و دوباره بخوابد خواب اوّل حساب مى شود.
وظیفه روزه داری که در روز جنب شده(۱۳۸۰)
مساله ۱۳۸۰ـ هرگاه روزه دار در روز محتلم شود بهتر است فوراً غسل کند امّا اگر نکند براى روزه اش اشکالى ندارد.
اطلاع بر احتلام پس از أذان صبح(۱۳۸۱)
مساله ۱۳۸۱ـ هرگاه در ماه رمضان بعد از اذان صبح بیدار شود و ببیند محتلم شده روزه اش صحیح است، خواه بداند پیش از اذان محتلم شده، یا بعد از آن و یا شک داشته باشد.
بقاء بر جنابت در قضاى روزه هاى رمضان(۱۳۸۲)
مساله ۱۳۸۲ـ کسى که مى خواهد قضاى روزه ماه رمضان را بگیرد اگر بعد از اذان صبح بیدار شود و ببیند محتلم شده و بداند پیش از اذان صبح محتلم شده، اگر وقت قضاى روزه تنگ نیست بنابر احتیاط واجب روز دیگرى را روزه بگیرد، اگر وقت قضاى روزه تنگ است مثلاً پنج روز قضا به ذمّه دارد پنج روز هم بیشتر به ماه رمضان باقى نمانده، همان روز را روزه بگیرد و روزه اش صحیح است.
پاک شدن از حیض یا نفاس قبل از أذان صبح(۱۳۸۳)
مساله ۱۳۸۳ـ اگر در ماه مبارک رمضان پیش از اذان صبح از حیض یا نفاس پاک شود و براى غسل وقت ندارد تیمّم کند و روزه اش صحیح است، امّا اگر براى هیچ کدام از غسل و تیمّم وقت ندارد باید بعداً غسل کند و روزه او نیز صحیح است.
پاک شدن از حیض یا نفاس بعد از أذان صبح (۱۳۸۴)
مساله ۱۳۸۴ـ اگر زن بعد از اذان صبح از خون حیض یا نفاس پاک شود نمى تواند روزه بگیرد، همچنین اگر در اثناء روز خون حیض یا نفاس ببیند اگر چه نزدیک مغرب باشد
کوتاهى در غسل کسى که قبل از أذان پاک شده(۱۳۸۵)
مساله ۱۳۸۵ـ اگر زن پیش از اذان صبح از حیض یا نفاس پاک شود و در غسل کردن کوتاهى کند، بنابراحتیاط واجب روزه اش باطل است، ولى چنانچه کوتاهى نکند، مثلاً منتظر باشد که حمّام باز شود یا آب حمّام گرم شود و تا اذان غسل نکند در صورتى که تیمّم کرده باشد روزه او صحیح است.
روزه زن مستحاضه(۱۳۸۶)
مساله ۱۳۸۶ـ زنى که در حال استحاضه است باید غسل خود را به تفصیلى که در احکام استحاضه گفته شد به جا آورد و روزه او صحیح است.
بقاء بر مسّ میّت در حال روزه(۱۳۸۷)
مساله ۱۳۸۷ـ کسى که مسّ میّت کرده و غسل مسّ میّت بر او واجب شده، مى تواند بدون غسل مسّ میّت روزه بگیرد و اگر در حال روزه هم مسّ میّت کند روزه اش باطل نمى شود، ولى براى نماز باید غسل کند.
اماله با مایعات (۱۳۸۸)
مساله ۱۳۸۸ـ تنقیه (اماله کردن) با مایعات روزه را باطل مى کند هر چند براى معالجه بیمارى و از روى ناچارى باشد، ولى استعمال شیافها براى معالجه اشکال ندارد و احتیاط واجب آن است که از استعمال شیافهایى که براى تغذیه است خوددارى شود.
قی کردن از روی عمد(۱۳۸۹)
مساله ۱۳۸۹ـ قى کردن از روى عمد روزه را باطل مى کند، هرچند براى نجات از مسمومیّت و درمان بیمارى و مانند آن باشد، ولى قى کردن بدون اختیار یا از روى سهو روزه را باطل نمى کند.
وظیفه کسی که می تواند از قی کردن جلوگیری کند (۱۳۹۱)
مساله ۱۳۹۱ـ واجب نیست روزه دار با فشار آوردن به خود از قى کردن خوددارى کند، ولى اگر ضرر و مشقّتى نداشته باشد بهتر است جلوگیرى کند.
خرده غذاها و حشراتى که وارد گلوی روزه دار می شود (۱۳۹۲)
مساله ۱۳۹۲ـ اگر خرده هاى غذا یا حشره اى مانند مگس بى اختیار در گلوى روزه دار برود چنانچه بقدرى پایین برود که نمى توان آن را بیرون آورد روزه اش صحیح است و اگر بتواند آن را بیرون آورد باید چنین کند و بیرون آوردنش ضررى براى روزه ندارد، بلکه اگر در این حال فرو برد روزه اش باطل است.
آروغ زدن در حال روزه (۱۳۹۳)
مساله ۱۳۹۳ـ هرگاه یقین دارد که به واسطه آروغ زدن چیزى از گلو بیرون مى آید که به آن قى کردن مى گویند نباید عمداً آروغ بزند، ولى اگر یقین نداشته باشد اشکال ندارد و هر گاه بر اثر آروغ زدن بدون اختیار چیزى در گلو یا دهانش بیاید باید آن را بیرون بریزد و اگر عمداً فرو ببرد روزه اش باطل است، ولى اگر بى اختیار فرو رود اشکالى ندارد.
انجام سهوی مبطلات (۱۳۹۴)
مساله ۱۳۹۴ـ هرگاه یکى از امور نه گانه اى که قبلاً گفته شد سهواً یا بدون اختیار به جا آورد روزه اش صحیح است، ولى جنب اگر بخوابد و تا اذان صبح غسل نکند روزه اش به شرحى که قبلاً گفته شد اشکال دارد.
انجام مبطلات به گمان اینکه روزه باطل شده (۱۳۹۵)
مساله ۱۳۹۵ـ اگر روزه دار سهواً یکى از کارهایى که روزه را باطل مىکند انجام دهد و بعد به گمان اینکه روزهاش باطل شده دوباره یکى از آنها را عمداً بجا آورد بنابر احتیاط واجب علاوه بر امساکآن روز، قضاى آن را نیز بجا می آورد، ولى کفّاره ندارد.
تفاوت اجبار بر افطار و غذا ریختن در دهان صائم بدون اختیارش (۱۳۹۶)
مساله ۱۳۹۶ـ اگر چیزى را به زور در گلوى روزه دار بریزند، یا سر او را در آب فرو برند، روزه اش باطل نمى شود، ولى اگر مجبورش کنند که خودش افطارکند، مثلاً به او بگویند اگر غذا نخورى ضرر جانى یا مالى به تو مى زنیم و او براى جلوگیرى از ضرر، غذا بخورد روزه اش باطل مى شود.
حکم رفتن به جایی که انسان می داند به زور چیزی در گلویش می ریزند (۱۳۹۷)
مساله ۱۳۹۷ـ احتیاط واجب آن است که روزه دار به جایى نرود که مى داند چیزى در گلویش مى ریزند یا مجبورش مى کنند که روزه را افطارکند، امّا اگر قصد رفتن کند و نرود یا بعد از رفتن چیزى به خوردش ندهند روزه اش صحیح است.
موارد مستحبی ترک مبطلات (۱۴۷۲)
مساله ۱۴۷۲ـ براى شش گروه روزه گرفتن ممکن (صحیح) نیست هرچند مستحبّ است اعمالى که روزه را باطل مى کند ترک کنند:
۱ـ مسافرانى که در سفر روزه خود را خورده اند و پیش از ظهر به وطن یا جایى که مى خواهند ده روز اقامت کنند وارد شوند.
۲ـ مسافرانى که بعد از ظهر به وطن یا محلّ اقامت مى رسند.
۳ـ بیمارانى که قبل از ظهر بهبودى یابند، ولى کارى که روزه را باطل مى کند قبلاً انجام داده اند و نمى توانند روزه بگیرند.
۴ـ بیمارانى که بعد از ظهر خوب شوند هرچند تا آن ساعت چیزى نخورده اند.
۵ـ زنانى که در بین روز از عادت ماهانه، یا نفاس پاک شوند.
۶ـ افراد غیر مسلمانى که در روز ماه رمضان بعد از ظهر مسلمان شوند، ولى اگر قبل از ظهر باشد و چیزى نخورده باشند احتیاط واجب آن است که روزه بگیرند.
کارهائى که براى روزه دار مکروه است (۱۳۹۸)
مساله ۱۳۹۸ـ چند کار براى روزه دار مکروه است از جمله:
۱ـ ریختن دوا در چشم؛ اما اگر یقین دارد به فضای حلق می رسد و فرو می رود برای روزه اشکال دارد.
۲ـ سرمه کشیدن در صورتى که مزه یا بوى آن به حلق برسد.
۳ـ انجام کارهایى که باعث ضعف مى شود، مانند خون گرفتن و حمّام رفتن.
۴ـ انفیه کشیدن اگر نداند به حلق مى رسد، ولى اگر بداند به حلق مى رسد جایز نیست.
۵ـ بو کردن گیاههاى معطّر
۶ـ نشستن زن در آب، بنابر احتیاط
۷ـ استعمال شیاف بنابر احتیاط
۸ـ تر کردن لباس بر بدن
۹ـ کشیدن دندان و هر کارى که سبب خون آمدن از دهانو موجب ضعف شود.
۱۰ـ مسواک کردن با چوب تازه
۱۱ـ بوسیدن همسر بدون قصد بیرون آمدن منى و هر کارى که شهوت را به حرکت در آورد، امّا اگر به قصد بیرون آمدن منى باشد روزه او باطل مى شود.
خوردن در صورت شک در صبح (۱۴۲۶)
مساله ۱۴۲۶ـ هرگاه انسان شک دارد مغرب شده یا نه نمى تواند افطارکند و اگر افطارکند هم قضا دارد و هم کفّاره.
وظیفه مجنون پس از عاقل شدن (۱۴۲۷)
مساله ۱۴۲۷ـ روزه هایى که در حال جنون به جا نیاورده بعد از عاقل شدن لازم نیست قضا کند، همچنین اگر کافرى مسلمان شود قضاى روزه هاى گذشته واجب نیست، امّا اگر مسلمانى مرتد شود و دوباره برگردد و مسلمان شود روزه هاى دوران مرتد بودن را باید قضا نماید.
وظیفه کافر پس از مسلمان شدن (۱۴۲۷)
مساله ۱۴۲۷ـ روزه هایى که در حال جنون به جا نیاورده بعد از عاقل شدن لازم نیست قضا کند، همچنین اگر کافرى مسلمان شود قضاى روزه هاى گذشته واجب نیست، امّا اگر مسلمانى مرتد شود و دوباره برگردد و مسلمان شود روزه هاى دوران مرتد بودن را باید قضا نماید.
وظیفه مسلمان پس از ارتداد (۱۴۲۷)
مساله ۱۴۲۷ـ روزه هایى که در حال جنون به جا نیاورده بعد از عاقل شدن لازم نیست قضا کند، همچنین اگر کافرى مسلمان شود قضاى روزه هاى گذشته واجب نیست، امّا اگر مسلمانى مرتد شود و دوباره برگردد و مسلمان شود روزه هاى دوران مرتد بودن را باید قضا نماید.
وظیفه انسان مست پس از هوشیارى (۱۴۲۸)
مساله ۱۴۲۸ـ هرگاه به واسطه مستى روزه او ترک شده باید قضا کند، هرچند مادّه مست کننده را از روى اشتباه و یا براى معالجه خورده باشد، بلکه اگر نیّت روزه را قبلاً کرده بعد در حال مستى روزه را تمام کند بنابر احتیاط واجب باید قضا نماید.
قضاى روزه هایى که به خاطر سفر و مرض ترک شده (۱۴۲۹)
مساله ۱۴۲۹ـ روزه هایى که به خاطر مسافرت یا بیمارى و مانند آن ترک شده باید قضا کند، امّا اگر نداند تعداد روزه هاى فوت شده چه اندازه بوده، کافى است مقدارى که یقین دارد قضا کند و اضافه بر آن واجب نیست، هرچند احتیاط مستحبّ است.
ترتیب در قضای روزه چند ماه رمضان (۱۴۳۰)
مساله ۱۴۳۰ـ اگر از چند ماه رمضان روزه قضا بر ذمّه دارد قضاى هر کدام را اوّل بگیرد مانعى ندارد، ولى اگر وقت براى قضاى رمضان آخر تنگ شده باشد باید بنابر احتیاط اوّل قضاى رمضان آخر را بگیرد.
افطار روزه قضا قبل از ظهر جایز است (۱۴۳۱)
مساله ۱۴۳۱ـ کسى که روزه قضاى ماه رمضان را به جا مى آورد مى تواند پیش از ظهر روزه را افطارکند، به شرط این که وقت براى قضاى روزه تنگ نباشد، ولى بعد از ظهر جایز نیست، همچنین اگر قضاى روزه غیر معیّنى (مانند قضاى روزه نذر) را گرفته باشد احتیاط واجب آن است که بعد از ظهر روزه را باطل نکند.
کسى که بر أثر عذر شرعى روزه نگرفته و با همان عذر فوت کرده (۱۴۳۲)
مساله ۱۴۳۲ـ کسى که به واسطه بیمارى یا حیض و نفاس روزه ماه رمضان را نگیرد و پیش از پایان ماه رمضان از دنیا برود لازم نیست روزه هایى را که نگرفته براى او قضا نمایند.
وظیفه کسی که تا ماه رمضان سال آینده نتواند قضای روزه های خود را به جا آورد (۱۴۳۳)
مساله ۱۴۳۳ـ هرگاه به واسطه بیمارى، روزه ماه رمضان را نگیرد و بیمارى او تا ماه رمضان سال بعد طولانى شود، قضاى روزه هایى را که نگرفته واجب نیست، فقط باید براى هر روز یک مد (تقریبا ۷۵۰ گرم) گندم یا جو و مانند آن به فقیر بدهد، ولى اگر به واسطه عذر دیگرى (مثلاً بخاطر مسافرت) روزه نگرفته باشد و عذر او تا رمضان بعد باقى بماند احتیاط واجب آن است که روزه هایى را که نگرفته بعد از ماه رمضان قضا کند و براى هر روز یک مد طعام به فقیر دهد، همچنین اگر ترک روزه بخاطر بیمارى بوده، بعد بیمارى رفع شده و عذر دیگرى مانند مسافرت پیش آمده است.
وظیفه کسی که تا ماه رمضان سال آینده عمداً قضای روزه های خود را به جا نیاورد (۱۴۳۴)
مساله ۱۴۳۴ـ هرگاه روزه ماه رمضان را به واسطه عذرى نگیرد و تا رمضان آینده عمداً قضاى آن را به جانیاورد در حالى که عذرش برطرف شده، باید بعداً روزه را قضا کند و براى هر روز یک مد طعام کفّاره بدهد، همچنین اگر در قضاى روزه کوتاهى کند تا وقت تنگ شود و در تنگى وقت عذرى پیدا کند، باید بعداً هم قضا به جا آورد و هم کفّاره دهد، امّا اگر کوتاهى نکرده و اتّفاقاً در تنگى وقت عذرى پیدا شده فقط قضا لازم است.
وظیفه کسی که عذر چند ساله اش برطرف شده (۱۴۳۵)
مساله ۱۴۳۵ـ هرگاه بیمارى انسان چند سال طول کشد و بعداً خوب شود اگر تا رمضان آینده به مقدار قضا وقت باقى است باید فقط قضاى رمضان آخر را بگیرد و براى هر روز از سالهاى پیش یک مد طعام بدهد
وظیفه کسی که روزه ماه رمضان را چند سال به تأخیر انداخته (۱۴۳۶)
مساله ۱۴۳۶ـ هرگاه قضاى روزه ماه رمضان را چند سال به تاخیر اندازد باید قضا را به جا آورد و براى هر روز یک مد طعام به فقیر دهد و با گذشت سالها کفّاره متعدّد نمى شود.
کیفیت پرداخت کفاره (۱۴۳۷)
مساله ۱۴۳۷ـ لازم نیست کفّاره هر روز را به یک فقیر بدهد، بلکه مى تواند کفّاره چندین روز را به یک نفر بدهد و اگر مقدارى نان دهد که گندم آن به اندازه یک مد باشد کافى است، ولى پول آن را نمى تواند بدهد مگر این که اطمینان داشته باشد آن را براى خرید نان مصرف مى کند.
قضاى روزه هاى پدر و مادر بر پسر بزرگتر (۱۴۳۸)
مساله ۱۴۳۸ـ بعد از مرگ پدر یا مادر باید پسر بزرگتر قضاى نماز و روزه آنها را به شرحى که در مسائل قضاى نماز گفته شد (۱۲۰۵) به جا آورد.
وظیفه ولىّ میّت در صورت شک در اشتغال ذمه میّت (۱۴۳۹)
مساله ۱۴۳۹ـ اگر ولى میّت نداند که میّت قضاى روزه بر ذمّه دارد یا نه، واجب نیست براى او قضا بگیرد و اگر اجمالاً بداند مقدارى قضاى روزه بر ذمّه اوست باید به اندازه اى که یقین دارد به جا آورد و بیش از آن لازم نیست
عدم جواز روزه برای مسافر(۱۴۴۰)
مساله ۱۴۴۰ـ شخص مسافر (با شرایطى که در مساله نماز مسافر گفته شد) نباید روزه بگیرد، و بطور کلّى در هر موردى نماز شکسته است روزه را باید ترک کرد و در جایى که نماز را باید تمام بخواند (مانند کسى که شغلش مسافرت است و یا در محلّى قصد ماندن ده روز کرده) باید روزه را بگیرد.
حکم سفر در ماه رمضان (۱۴۴۱)
مساله ۱۴۴۱ـ مسافرت در ماه رمضان حرام نیست، ولى اگر براى فرار از روزه باشد مکروه است.
حکم سفر در روزى که روزه غیر رمضان بر انسان واجب است (۱۴۴۲)
مساله ۱۴۴۲ـ هرگاه روزه روز معیّنى غیر از ماه رمضان بر انسان واجب باشد (مثل این که نذر کرده نیمه شعبان را روزه بگیرد) بنابر احتیاط واجب نباید در آن روز مسافرت کند، و اگر در سفر است چنانچه امکان دارد در جایی قصد توقّف ده روز کند و آن روز را روزه بگیرد.
حکم روزه گرفتن در سفر (۱۴۴۳)
مساله ۱۴۴۳ـ اگر نذر روزه کند ولى روز آن را معیّن نسازد نمى تواند آن را در سفر بجا آورد، حتّى اگر نذر کند در سفر روزه بگیرد یا فلان روز را روزه بگیرد خواه در سفر باشد یا در حضر این نذر هم اشکال دارد.
سه روز روزه حاجت در مدینه (۱۴۴۴)
مساله ۱۴۴۴ـ مسافر مى تواند براى گرفتن حاجت، سه روز در مدینه روزه مستحبّى بگیرد (هر چند قصد ده روز نکند) ولى احتیاط آن است که روز چهارشنبه و پنجشنبه و جمعه را اختیار کند.
روزه مسافرى که جاهل به بطلان روزه در سفر است (۱۴۴۵)
مساله ۱۴۴۵ـ کسى که اصلاً نمى داند روزه مسافر باطل است اگر در سفر روزه بگیرد روزه اش صحیح است، ولى اگر در بین روز مساله را بفهمد روزه اش باطل مى شود.
روزه مسافرى که موضوع یا حکم را فراموش کرده است (۱۴۴۶)
مساله ۱۴۴۶ـ هر گاه فراموش کند مسافر است،یا فراموش کند که روزه مسافر باطل است و در این حال روزه بگیرد، بنابر احتیاط واجب باید روزه را قضا کند.
سفر قبل یا بعد از ظهر (۱۴۴۷)
مساله ۱۴۴۷ـ هرگاه روزه دار بعد از ظهر مسافرت نماید باید روزه خود را تمام کند، امّا اگر پیش از ظهر مسافرت نماید روزه اش باطل است، ولى قبل از آن که به حدّ ترخص برسد نمى تواند روزه را افطارکند و اگر پیش از آن افطارکند کفّاره بر او واجب است (منظور از حدّ ترخص جایى است که صداى اذان شهر را نشنود، یا به جایى برسد که از نظر مردم شهر پنهان گردد).
بازگشت به وطن قبل یا بعد از ظهر (۱۴۴۸)
مساله ۱۴۴۸ـ هرگاه مسافر پیش از ظهر به حدّ ترخّص وطن یا جایى که قصد دارد ده روز در آنجا توقّف کند برسد، چنانچه کارى که روزه را باطل مىکند انجام نداده باشد باید روزه بگیرد و اگر انجام داده باید بعداً قضا کند و مستحبّ است باقیمانده آن روز را امساکنماید، ولى اگر بعد از ظهر وارد شود نمىتواند روزه بگیرد.
حکم سیر غذا خوردن و جماع براى معذورین از روزه (۱۴۴۹)
مساله ۱۴۴۹ـ مسافر و کسى که از روزه گرفتن معذور است مکروه است در روز ماه رمضان در خوردن و آشامیدن، خود را کاملاً سیر کنند، همچنین جماع براى آنها مکروه است.
افراد پیرى که روزه گرفتن برایشان مشکل است (۱۴۵۰)
مساله ۱۴۵۰ـ مرد و زن پیر که روزه گرفتن براى آنها مشکل است مى توانند روزه را ترک کنند، ولى باید براى هر روز یک مد (تقریباً ۷۵۰ گرم) گندم یا جو و مانند اینها به فقیر دهند و بهتر آن است به جاى گندم و جو نان را انتخاب کنند و در این صورت احتیاط واجب این است به اندازه اى باشد که گندم خالص آن مقدار یک مد شود.
وظیفه افراد سالخورده پس از ماه مبارک (۱۴۵۱)
مساله ۱۴۵۱ـ کسانى که به خاطر پیرى روزه نگرفته اند اگر در فصل مناسبى که هوا ملایم و روزها کوتاه است بتوانند قضاى آن را به جا آورند احتیاط آن است که آن را قضا کنند.
مبتلایان به بیمارى استسقاء (۱۴۵۲)
مساله ۱۴۵۲ـ روزه بر کسانى که مبتلا به بیمارى استسقاء هستند، یعنى زیاد تشنه مى شوند و توانایى روزه گرفتن را ندارند و یا براى آنها بسیار مشکل است واجب نیست، ولى باید براى هر روز یک مدّ طعام که در مساله قبل به آن اشاره شد کفّاره بدهند و بهتر است که بیش از مقدار ضرورت آب نیاشامند و اگر بعداً بتوانند قضا کنند احتیاط واجب قضا کردن است.
زنان باردارى که وضع حمل آنها نزدیک است (۱۴۵۳)
مساله ۱۴۵۳ـ زنان باردارى که وضع حمل آنها نزدیک است و روزه براى حمل آنها ضرر دارد روزه گرفتن بر آنها واجب نیست، ولى کفّاره اى را که در مساله قبل گفته شد باید بدهند و بعدا نیز باید روزه را قضا کنند، امّا اگر روزه براى خودش ضرر دارد روزه بر او واجب نیست کفّاره هم ندارد، ولى بعداً قضا مى کند.
افراد پیرى که روزه گرفتن برایشان مشکل است (۱۴۵۰)
مساله ۱۴۵۰ـ مرد و زن پیر که روزه گرفتن براى آنها مشکل است مى توانند روزه را ترک کنند، ولى باید براى هر روز یک مد (تقریباً ۷۵۰ گرم) گندم یا جو و مانند اینها به فقیر دهند و بهتر آن است به جاى گندم و جو نان را انتخاب کنند و در این صورت احتیاط واجب این است به اندازه اى باشد که گندم خالص آن مقدار یک مد شود
وظیفه افراد سالخورده پس از ماه مبارک (۱۴۵۱)
مساله ۱۴۵۱ـ کسانى که به خاطر پیرى روزه نگرفته اند اگر در فصل مناسبى که هوا ملایم و روزها کوتاه است بتوانند قضاى آن را به جا آورند احتیاط آن است که آن را قضا کنند.
مبتلایان به بیمارى استسقاء (۱۴۵۲)
مساله ۱۴۵۲ـ روزه بر کسانى که مبتلا به بیمارى استسقاء هستند، یعنى زیاد تشنه مى شوند و توانایى روزه گرفتن را ندارند و یا براى آنها بسیار مشکل است واجب نیست، ولى باید براى هر روز یک مدّ طعام که در مساله قبل به آن اشاره شد کفّاره بدهند و بهتر است که بیش از مقدار ضرورت آب نیاشامند و اگر بعداً بتوانند قضا کنند احتیاط واجب قضا کردن است.
زنان باردارى که وضع حمل آنها نزدیک است (۱۴۵۳)
مساله ۱۴۵۳ـ زنان باردارى که وضع حمل آنها نزدیک است و روزه براى حمل آنها ضرر دارد روزه گرفتن بر آنها واجب نیست، ولى کفّاره اى را که در مساله قبل گفته شد باید بدهند و بعدا نیز باید روزه را قضا کنند، امّا اگر روزه براى خودش ضرر دارد روزه بر او واجب نیست کفّاره هم ندارد، ولى بعداً قضا مى کند.
وظیفه زنان شیرده (۱۴۵۴)
مساله ۱۴۵۴ـ زنانى که بچّه شیر مى دهند خواه مادر بچّه باشند یا دایه، اگر روزه گرفتن باعث کمى شیر آنها و ناراحتى بچّه شود روزه بر آنها واجب نیست، ولى براى هر روز همان کفّاره (یک مدّ طعام) واجب است، بعداً نیز باید روزه را قضا کنند، امّا اگر روزه براى خودشان ضرر داشته باشد، نه روزه واجب است و نه کفّاره، ولى باید بعداً روزه هایى را که نگرفته اند قضا نمایند.
وجوب روزه بر زنان شیرده در صورت وجود شیرده مجانى (۱۴۵۵)
مساله ۱۴۵۵ـ اگر کسى پیدا شود که بدون اجرت، بچّه را شیر دهد یا شخصى پیدا شود که اجرت دایه را بى منّت بپردازد، در این صورت روزه گرفتن واجب است.
اثبات اول ماه از پنج طریق(۱۴۵۶)
مساله ۱۴۵۶ـ اوّل ماه از پنج طریق ثابت مى شود:
۱ـ دیدن ماه با چشم، امّا دیدن با دوربین و وسایل دیگرى از این قبیل کافى نیست.
۲ـ شهادت عدّه اى که از گفته آنها یقین پیدا شود (هر چند عادل نباشند، همچنین هر چیزى که مایه یقین گردد).
۳ـ شهادت دو مرد عادل، ولى اگر این دو شاهد صفت ماه را بر خلاف یکدیگر بگویند، یا نشانه هایى بدهند که دلیل بر اشتباه آنهاست به گفته آنها اوّل ماه ثابت نمى شود.
۴ـ گذشتن سى روز تمام از اوّل ماه شعبان که اوّل ماه رمضان با آن ثابت مى شود، یا گذشتن سى روز تمام از اوّل ماه رمضان که اوّل ماه شوال ثابت مى شود (البتّه این در صورتى است که اوّل ماه قبل مطابق همین طریق ثابت شده باشد).
۵ـ حکم حاکم شرع، به این صورت که براى مجتهد عادلى اوّل ماه ثابت شود و سپس حکم کند که آن روز اوّل ماه است، در این صورت پیروى از او بر همه لازم است، مگر کسى که یقین به اشتباه او دارد.
حکم ثبوت اول ماه به وسیله محاسبات نجومی (۱۴۵۷)
مساله ۱۴۵۷ـ اوّل ماه به وسیله تقویمها و محاسبات منجّمین ثابت نمى شود، هرچند آنها اهل اطّلاع و دقّت باشند، مگر این که از گفته آنها یقین حاصل گردد، همچنین بلند بودن ماه و دیر غروب کردن آن دلیل بر این نمى شود که شب قبل شب اوّل ماه بوده است.
ثابت شدن ماه در شهرى براى شهرهاى دیگر (۱۴۵۸)
مساله ۱۴۵۸ـ اگر در شهرى اوّل ماه ثابت شود براى شهرهاى دیگر که با آن نزدیک است کافى است و همچنین شهرهاى دور دستى که افق آنها باهم متّحد است.
لزوم قضاى روزه أگر بعداً أوّل ماه ثابت شود (۱۴۵۹)
مساله ۱۴۵۹ـ اگر اوّل ماه رمضان ثابت نشود روزه واجب نیست، ولى اگر بعداً ثابت شود که آن روزى را که روزه نگرفته اوّل ماه بوده باید آن را قضا کند.
یوم الشّک (۱۴۶۰)
مساله ۱۴۶۰ـ روزى را که انسان شک دارد آخر رمضان است یا اوّل شوّال باید روزه بگیرد، امّا اگر در اثناء روز ثابت شود که اوّل شوّال است باید افطارکند هر چند نزدیک مغرب باشد.
وظیفه شخص زندانى (۱۴۶۱)
مساله ۱۴۶۱ـ هرگاه شخص زندانى نتواند به ماه رمضان یقین پیدا کند باید به گمان خود عمل نماید و آن ماه را که بیشتر احتمال مى دهد که ماه رمضان است روزه بگیرد و اگر گمان براى او حاصل نشود هر ماهى را که روزه بگیرد صحیح است، ولى احتیاط واجب آن است که اگر زندان او ادامه یابد در سال آینده نیز همان ماه را روزه بگیرد.
روزه روز عید فطر و قربان(۱۴۶۲)
مساله ۱۴۶۲ـ دو روز از سال روزه اش حرام است: عید فطر (اوّل ماه شوّال) و عید قربان (دهم ماه ذى الحجّه).
روزه مستحبّى زن بدون اذن شوهر (۱۴۶۳)
مساله ۱۴۶۳ـ روزه گرفتن زن (روزه مستحبّى) در صورتى که حقّ شوهرش از بین برود بدون اجازه او جایز نیست، و اگر حقّ او از بین نرود نیز، بنابر احتیاط واجب باید با اجازه شوهر باشد، همچنین روزه مستحبّى اولاد اگر اسباب اذیّت پدر و مادر شود جایز نیست، ولى اجازه گرفتن از آنها لازم نمى باشد.
روزه در صورت ضرر (۱۴۶۴)
مساله ۱۴۶۴ـ کسى که مى داند روزه براى او ضرر دارد باید روزه را ترک کند و اگر روزه بگیرد صحیح نیست، همچنین اگر یقین ندارد امّا احتمال قابل توجّهى مى دهد که روزه براى او ضرر دارد، خواه این احتمال از تجربه شخصى حاصل شده باشد یا از گفته طبیب
وظیفه کسی که با تجربه دریافته روزه برایش ضرر ندارد (۱۴۶۵)
مساله ۱۴۶۵ـ اگر طبیب بگوید روزه ضرر دارد امّا او با تجربه دریافته است که ضرر ندارد، باید روزه بگیرد و در صورت معلوم نبودن ضرر، مى تواند یکى دو روز تجربه کند و بعد طبق دستور بالا عمل نماید.
وظیفه کسی که بعد از مغرب فهمید روزه برایش ضرر داشته (۱۴۶۶)
مساله ۱۴۶۶ـ هرگاه عقیده اش این بود که روزه براى او ضرر ندارد و روزه گرفت و بعد از مغرب فهمید روزه براى او ضرر داشته، احتیاط آن است که قضاى آن را به جا آورد.
روزه یوم الشّک به قصد أوّل رمضان (۱۴۶۷)
مساله ۱۴۶۷ـ روزى که انسان شک دارد که آخر ماه شعبان است یا اوّل ماه رمضان، اگر مى خواهد روزه بگیرد باید به قصد آخر شعبان باشد و اگر به نیّت اوّل ماه رمضان روزه بگیرد حرام و باطل است.
روزه هاى مکروه (۱۴۶۹)
مساله ۱۴۶۹ـ روزه روز عاشورا مکروه است، همچنین روزى که انسان شک دارد روز عرفه است یا عید قربان و روزه میهمان بدون اجازه میزبان نیز کراهت دارد
روزهایی که روزه آن مستحب است(۱۴۷۰)
مساله ۱۴۷۰ـ روزه تمام روزهاى سال، غیر از روزه هاى حرام و مکروه که دربالا گفته شد، مستحبّ است، ولى بعضى از روزها تاکید بیشترى دارد از جمله:
۱ـ پنجشنبه اوّل و آخر هر ماه و اوّلین چهارشنبه بعد از روز دهم ماه، حتّى اگر کسى اینها را به جا نیاورد مستحبّ است قضا کند.
۲ـ سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم هر ماه.
۳ـ تمام ماه رجب و شعبان و اگر نتواند قسمتى از آن را روزه بگیرد، هر چند یک روز باشد.
۴ـ روز بیست و چهارم ذى الحجّه و بیست و نهم ذى القعده.
۵ـ روز اوّل ذى الحجّه تا روز نهم، ولى اگر به واسطه ضعف روزه نتواند دعاهاى روز عرفه را بخواند روزه آن روز مکروه است.
۶ـ عید سعید غدیر (هیجده ذى الحجّه).
۷ـ روز اوّل و سوم و هفتم محرم.
۸ـ روز تولّد پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله)(۱۷ ربیع الاول).
۹ـ روز مبعث رسول خدا(صلى الله علیه وآله)(۲۷ رجب).
۱۰ـ روز عید نوروز.
عدم وجوب اتمام روزه مستحبّى (۱۴۷۱)
مساله ۱۴۷۱ـ هرگاه کسى روزه مستحبّى بگیرد واجب نیست آن را به آخر برساند و هر موقع بخواهد مى تواند روزه خود را بخورد، بلکه اگر برادر مومنى او را به غذا دعوت کند مستحبّ است دعوت او را قبول کرده در اثناء روز افطارنماید.
استحباب خواندن نماز مغرب و عشاء قبل از افطار (۱۴۷۳)
مساله ۱۴۷۳ـ مستحبّ است روزه دار نماز مغرب و عشا را پیش از افطاربخواند، ولى اگر حضور قلب ندارد، یا کسى منتظر اوست، بهتر است اوّل افطارکند، امّا بقدرى که بتواند نماز را در وقت فضیلت به جا آورد.
منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی مکارم شیرازی
