گردشگری زایمانی و فقر فرهنگی طبقات بالا
در روز‌های اخیر ماجرای مسافرت زایمانیِ رامبد جوان و همسرش نگار جواهریان سر و صدای زیادی را به پا کرده است. کاربران فضای مجازی به رامبد برچسب دو رو بودن و نقش‌بازی کردن را زده‌اند. نکته جالبی که وجود دارد، این است که هر دو جبهه در فضای مجازی یعنی انقلابی‌ها و غیر انقلابی‌ها، همه به این کار اعتراض کردند. این که رامبد جوان دو رو هست یا نه، یا این که مقصودش از این سفر چه بوده، مورد بحث نیست. باید کمی ریشه‌ای‌تر به این دست قضایا نگاه کرد.
اصل خاک یکی از شیوه‌های اعطای تابعیت است که اعطای شهروندی به افراد را منوط به تولد در قلمرو آن کشور می‌کند. بر اساس این قانون که با پیوستن کشور‌ها به کنوانسیون کاهش بی‌تابعیتی در سال ۱۹۶۱ به اجرا در آمد، تمام افرادی که در محدوده هوایی، زمینی و دریایی کشور مورد نظر متولد می‌شوند، از حق شهروندی و تابعیت برخوردار خواهند شد. این اصل فقط در ۳۰ کشور از کشور‌های دنیا اجرا می‌شود. (۱) در مقابل اصل خاک اصل خون قرار دارد که طبق این اصل، برای تابعیت، یکی از والدین باید ملیت آن کشور را داشته باشد.
این اتفاق در کشور‌های مختلف دنیا زیاد می‌افتد که والدین تصمیم می‌گیرند فرزند خود را در کشور‌های اجرا کننده اصل خاک مانند کانادا و ایالات متحده به دنیا بیاورند، زیرا به امکانات و کادر پزشکی این کشور‌ها اعتماد بیشتری دارند و حتی بعد از زایمان از مزایای زیادی بهره‌مند می‌شوند.
اما گویا در ایران قضیه چیز دیگری است. وقتی به رتبه‌های جهانی ایران در عرصه سلامت نگاه می‌کنیم، در می‌یابیم که کشور ما جایگاه نسبتا خوبی بین کشور‌های دیگر دارد. نکته‌ای که بیشتر باید به آن دقت داشت مسئله زایمان است که برای پزشکان فرایند پیچیده و سختی محسوب نمی‌شود که پزشکان ما بگویند ما از عهده آن بر نمی‌آییم.
با توجه به این نکته، گردشگری زایمانی که چند سالی است در ایران رشد چشم‌گیری داشته است، حاکی از فقر فرهنگی طبقه خاصی از جامعه ایرانی است. ممکن است علت این مسافرت‌ها ترس از آینده باشد. یعنی والدین امیدی به آینده کشورشان ندارند و برای این که فرزندشان در آینده راه فراری داشته باشد، ترجیح می‌دهند فرزندشان در ایران به دنیا نیاید. شاید علتش فخرفروشی یا به عبارت امروزی کلاس گذاشتن باشد. شاید هم دلیلش خود کم‌بینی و بزرگ دیدن جوامع دیگر باشد.
از طرفی هزینه زایمان در ایران بین ۲ تا ۱۰ میلیون تومان برآورد شده است، ضمن این که اگر والدین تصمیم بگیرند فرزندشان به صورت طبیعی در بیمارستان‌های دولتی به دنیا بیاید، دیگر هزینه‌ای ندارند و کاملا رایگان می‌شود در صورتی که هزینه زایمان در یکی از عادی‌ترین بیمارستان‌های آمریکا چیزی حدود ۱۱ هزار دلار است. (۲) با این حساب علت چنین مسافرت‌هایی چیزی جز فقر فرهنگی نمی‌تواند باشد مگر در موارد خاص.
در این میان رسانه‌ها و مسئولین دولتی وظیفه مهم دیگری دارند. از طرفی رسانه‌ها از حیث فرهنگی باید این مطلب را به برخی از مردم تفهیم کنند که زایمان در جوامع پیشرفته‌ای چون کانادا و آمریکا، اعتبار و عظمتی برای انسان محسوب نمی‌شود و نباید خود رسانه‌ها عاملی برای ترغیب مردم به این سفر‌ها شوند. از طرف دیگر دولت نیز باید فکری برای این مسئله بکند، از جمله این که قوانین سخت‌گیرانه‌ای را برای این نوع مسافرت‌ها تنظیم کند. این‌طور که معلوم است از سلبریتی‌ها و جامعه هنری خیلی نمی‌شود در این مسائل انتظاری داشت. که چه زیبا گفته است: که مرا به خیر تو امید نیست شر مرسان
